Istiqbollarini belgilash ilmiy-tadqiqot institutining

Musiqaga xos harakatlar bajarish.
Boshlang‘ich  sinflarda  ritmik  harakatlarni  bajarish,  o‘quvchilarni  jismoniy 
rivojlantirish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari, 
ovoz apparatlari nozik, diqqat e’tibori tarqoq, serharakat, o‘ynqaroq, xotirasi, nutqi, 
to‘liq  rivojlanmagan  bo‘lganligi  sababli  musiqa  madaniyati  darslarida  faoliyat 
turlari  tez-tez  almashib  turishi  lozim.  Musiqaga  mos  raqs,  o‘yin  harakatlarini 
bajarish, o‘quvchilarning diqqatini jamlash, xotirasini mustahkamlash va ularning 
jismonan o‘sishlariga yordam beradi.
Dars davomida quyidagi harakat turlaridan foydalanish tavsiya etiladi: marsh 
musiqalariga  qadam  tashlash,  yugurish,  raqs  elementlarini  bajarish,  mustaqil 

---

112
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
o‘yinlar o‘tkazish, musiqaning xarakteriga mos, turli qo‘l va tana harakatlari bilan 
mazmunni ifodalash. 
Ma’lumki, milliy musiqamiz madaniyatida raqs muhim o‘rin tutadi va unga 
har bir bola qiziqadi. Har bir harakat turini o‘qituvchi oldindan belgilaydi va o‘zi 
uni aniq go‘zal va ifodali qilib ko‘rsatib beradi. Har bir harakatni bajarishdan oldin, 
unga doir musiqa mazmunini avval ongli ravishda tinglab yoki kuylab, so‘ngra 
harakatlar bajarishi yaxshi natija beradi.
Bolalar  musiqali  o‘yinlarga  ham  juda  qiziqadilar.  Ko‘p  musiqiy  asarlar 
mazmunida o‘yin metodlaridan foydalanish mumkin. Dars jarayonida bajarilgan 
har  bir  musiqiy  harakat  turi,  musiqali  o‘yinlar,  o‘quvchilarning  xotirasini 
mustahkamlaydi, nutqini o‘stiradi, jismoniy sog‘lom bo‘lishiga ko‘maklashadi va 
ularni ruhlantirib, musiqa darsiga qiziqishlarini oshiradi. Bunda dars tuzilishining 
pedagogik maqsadlariga qarab, mashg‘ulotni istalgan dars faoliyatidan boshlash 
mumkin.  Bundan  maqsad,  o‘quvchilarni  musiqaga  qiziqtira  olish,  musiqiy 
qobiliyatlarini  o‘stirish,  dars  faoliyatlarini  bir-biri  bilan  chambarchas  bog‘lab 
mazmun jihatdan mantiqiy bir butunlikka erishishdir.
Musiqa savodi
Musiqa  savodi  –  musiqa  san’ati  haqidagi  boshlang‘ich  tushunchalar 
tizimidan  iborat.  Shuning  uchun  musiqa  savodi  darsning  mustaqil  musiqiy 
faoliyati tarzida emas, balki butun dars davomida, ayniqsa, jamoa bo‘lib kuylash, 
musiqa tinglash uchun asarlarni o‘zlashtirish jarayonida o‘rganiladi. 
Musiqa  madaniyati  darslari  mazmunida  o‘quvchilarning  musiqiy 
savodxonligini  tarkib  toptirish  muhim  maqsadlardan  biri  hisoblanadi.  Chunki 
musiqa  savodi  darsning  ta’limiy  vazifasini  bajaradi.  Musiqa  savodining  asosiy 
negizi  berilgan  mavzularni,  kuylash  va  tinglashga  doir  asarlarini  savodli 
tahlil  qilish  orqali  amalga  oshiriladi.  Ular  o‘quvchilarni  kundalik  hayotidan 
olinayotgan  taassurotlari  va  musiqiy  tajribalari  asosida  o‘rgatiladi.  Har  bir 
darsda o‘quvchilarning musiqa haqidagi bilimlari boyib boradi. O‘quvchilarining 
musiqiy taassurotlari va tajribalarining o‘sishi, musiqani hayot bilan bog‘lashda 
va musiqaning eng oddiy qonuniyatlari haqidagi bilim doiralarini kengaytirishda 
muhim ahamiyatga ega.