Issn 2181-9599 Doi Journal 10. 26739/2181-9599 утмишга ha3ap взгляд в прошлое look to the past



Download 250,21 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/11
Sana21.02.2022
Hajmi250,21 Kb.
#75891
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
Аллмауратов Ш Ўтмишга назар №24

№ 2 4

2019
хисобланган.
Моддий ухшашликлар хам бу фикрларни тасдикдайди. Таъкидлаш жоизки
Тахти-Сангин ва Калъаликир-2 дан топилган илохий маъбудлар, Марсия боттти 
тасвирланган турли хил идишлар, Ахелой комати туширилган ритон дасталари 
бир-бирига жуда якиилир. Кальаликдр-2 топилмалари билан Ойхонум топилмалари 
хам жуда ухшашдир [16, C.240]. Бундай топилмаларни Кавказорти, Кичик Осиё, 
Якин Ш арк худудларида хам учратиш мумкин. Бу маълумотлардан шундай хулоса 
чикадики, Амударё буйлаб Узбой, ундан Каспий денгизи оркали Кавказ орти ва 
Эрон, Кура ва Фасис оркали Кора денгиз буйлари, Кичик Осиё билан маданий 
алокалар булган.
Маълумки, дастлабки даврларда Амударё буйлаб Каспий ва Кора денгизгача 
сув йули диний марказларни боглаган. Буни Амударёнинг юкори окимидаги Тахти- 
Сангин, Хоразм вохасидаги Елхарас, Сарикамиш делтасидаги Калъаликир-2, 
Узбойдаги Ичанлитепа, Катта Болхондаги Гарраултепа, Кавказдаги Вани каби 
ибодатхона - диний марказлар оркали кузатиш мумкин [7, C.15-16]. Юкорида 
номлари келтирилган диний марказлар Якин Шаркдаги, Кавказ ва Кичик Осиёдаги 
диний марказларнинг ухшашликларини бир катор олимлар хам кайд этишган 
(А.Г. Периханян, О.И. Смирнова, В.П. Яйленко, Л.М. Левина, Б.А. Литвинский, 
И.Р. Пичикиян, Б.И. Вайнберг, Х. Юсупов).
Тахти-Сангиндан Амударё окими буйлаб Елхарасгача бош ка бундай ахамиятли 
йирик диний марказ кузга ташланмайди. Лекин, Тахти-Сангиндан кейинги 
Амударёнинг юкори ва урта окимларида бир канча кадимги йирик шахарлар - 
кечувлар мавжуд: А йвож , Х оти н раб от, П ай гам б ар о р о л , Э ски Т ерм и з
Шуробкургон, Кампиртепа, Чучкагузар, Коракамар, Калиф, Хожа Салор, Оккум, 
Карки, Чоржуй [23, C.28-66].
Амударё - Узбой - Каспий - Кура - Фасис - Кора денгиз савдо йули Парфия 
ва Рим даврида ракобатга айланган. Бундан ташкари, Парфия даврида т и мол 
кучманчиларидан химояланиш учун Узбойда Игдикалъа, Сариккамиш буйида 
Канхакалъа каби харбий истехкомлар курилади ва шу даврдан бошлаб у ердаги 
диний марказлар суна бошлаган [24, C.23-24].
Тупроккалъадан топилган арфачи аёл расми Термиз якинидаги Айритомдан 
топилган фризлардаги созандаларга ухшайди. Тупроккалъадан топилган монументал 
накшлар ичида - арфа чолгу асбобини чалаётган аёлнинг саргиш тусдаги нафис 
расми карийб бутунича сакданиб колинган. Аёлнинг билагузук такилган кулининг 
бармокдари учбурчак шаклидаги катта арфа (чилтор)нинг торларига тегиб турган 
булиб, бу арфа оссурийларникига ухшайди. Аёл елкаларининг ва юзининг 
юмалокдиги умуман бутун образнинг яратилиш услуби бизга Кушон-Гандхара 
бадиий анъаналарини эслатади. Милоднинг дастлабки асрларида Хоразмда Кушон 
хукмдорлари тамгаси билан зарб эттирилган тангалар ва Гандхара санъати 
услубларининг таркалиш и сув йули оркали маданий алокаларнинг давом 
этганлигини курсатади [2, Б. 165-166].
Шундай килиб, Амударё ва унинг ирмок-узанлари буйлаб утган сув йуллари 
минтаканинг нафакат ички ва ташки алока-коммуникация тизимида, балки 
маданий алокалар, жумладан, диний карашлар ёйилиши ривожида хам мухим 
хисобланган.
27


УТМИШГА Н А З А Р | В З Г Л Я Д В П Р О Ш Л О Е | L O O K TO THE PA S T

Download 250,21 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish