Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
bilimlar yig‘indisi, shuningdek, obyektda sodir bo‘ladigan sifat o‘zgarishlar yotadi. “Ta’lim 
texnologiyasi” - ta’limdagi maqsadga erishish instrumentariysi, ya’ni ilgaridan 
loyihalashtirgan ta’lim jarayonini yaxlit tizim asosida bosqichma-bosqich amaliyotga joriy 
etish va shu maqsadga erishishning uslub, usul va vositalar tizimi ta’lim jarayonini 
boshqarishdan iborat
1
. Ta’lim berishning eng samarali yo‘li bu – o‘yin texnologiyalaridir. 
Didaktik, harakatli, syujetli – rolli o‘yinlarni qo‘llash orqali o‘quvchilarda insoniy fazilatlarga 
xos bo‘lgan o‘zaro muloqotga kirishish, hamkorlik va raqobat, rahmdillik va qattiqqo‘llik kabi 
ijtimoiy-amaliy tajribalarni shakllantirib bordik. Har bir mavzuga mos verbal va noverbal 
o‘yin texnologiyalarini tanlab takomillashtirdik, hamda ixtisoslashtirilgan maktab, maktab-
internatlarning darslari davomida ushbu o‘yin texnologiyalarini qo‘lladik. Misol tariqasida bir 
necha mavzular yuzasidan dars ishlanmalarini ko‘rsatib o‘tamiz. 
“Nutq o‘stirish” darsi. Dars mavzusi: Tabiatdagi mavsumiy o‘zgarishlar. 
Ta’limiy maqsad: o‘quvchilarga tabiatdagi mavsumiy o‘zgarishlar haqida tushuncha 
berish. Tarbiyaviy maqsad: tabiatni asrash, xazonlarni yoqmaslik, tozalikka rioya etish 
qoidalari bilan tanishtirish. Korreksion maqsad: o‘quvchilar nutqini o‘stirish, lug‘atini 
boyitish, o‘zaro muloqotga kirishish ko‘nikmalarini rivojlantirish. 
Darsning borishi. Tashkiliy qism: o‘quvchilar bilan salomlashish, ob-havo, kun haqida 
so‘rash. 
O‘tilgan mavzuni takrorlash. “O‘zbekiston mening vatanim” mavzusi “Loto” o‘yini asosida 
takrorlanadi. O‘yinning borishi: O‘quvchilarda bir nechta predmetlar tasvirlangan 
rasmlarning bir qismi bo‘ladi. Ushbu predmet tasvirining bir qismi esa o‘qituvchida bo‘ladi. 
O‘qituvchi doskaga biron-bir predmetning bir qismni joylashtiradi, o‘quvchilar esa o‘zlaridagi 
predmetlar tasviri orasidan doskadagi predmetning qismini topishlari kerak. Topilgan 
predmetning qismi doskadagi predmet bilan birgalikda birlashtiriladi. Masalan: bayroqning 
3 xil rangini qismlarga ajratish mumkin, bayroqning katta tasviri doskaga ilinadi hamda 
o‘quvchilar yulduzchalarini qo‘yib chiqishlari taklif etiladi. 
Yangi mavzu bayoni. O‘quvchilarga bugun darsda tabiatda uchraydigan o‘zgarishlar 
haqida suhbat olib borilishi aytib o‘tiladi. Kuz faslida ob-havodagi o‘zgarishlar to‘g‘risida 
tushunchalar beriladi hamda ushbu tushunchalarni mustahkamlash maqsadida “Birgalikda 
chizamiz” o‘yini o‘ynaladi. O‘yinning borishi: o‘qituvchi kuz fasliga oid bo‘lgan, lekin ichidagi 
rasmlari bo‘yalmagan rasmni qo‘yadi. O‘quvchilar birma-bir chiqib rasmlarni bo‘yashlari 
kerak. Bu o‘yinda tayyor bo‘yalgan rasmlardan ham foydalanish mumkin. O‘qituvchi tayyor 
bargchalarni yoki yomg‘ir tomchilarini tarqatib chiqadi, o‘quvchilar esa ularni doskadagi 
suratga qo‘yib chiqishlari kerak. 
Jismoniy daqiqa. “Quyosh nurlari” o‘yinida noverbal muloqot ko‘nikmalarini 
rivojlantiruvchi o‘yindan foydalaniladi. O‘yinning borishi: o‘quvchilar aylana bo‘ylab turib 
oladilar. Qo‘llarini oldinga markaz tomon cho‘zib turadilar. Har bir o‘quvchi o‘zini quyoshning 
iliq nuri ekanini his etishi kerak. 
Mustahkamlash. Kuz faslida pishadigan meva yoki sabzavotlardan foydalangan holda 
“Mazasiga qarab top” o‘yini o‘ynaladi. O‘yinning borishi: o‘qituvchi 2 tadan o‘quvchini 
yoniga chaqiradi. Ularning birini ko‘zini bog‘lab, ko‘zi bog‘lanmagan o‘quvchiga biron-bir 
1
Абдуқодиров А., Пардаев А. Педагогик технологияларга оид атамаларнинг изоҳли луғати. –Т.: Фан ва 
технологиялар, 2012. –
44 б. 
38

---