Annotatsiya.
Ushbu maqolada ehtimollar nazariyasi fanini o‘qitishda tajriba, sinash,
elementar hodisa va elementar hodisalar fazosi kabi boshlang‘ich tushunchalarni
shakllantirishning ba’zi xususiyatlari yoritilgan.
Kalit so‘zlar
: kombinatorika, ko‘paytirish qoidasi, tajriba, sinash, elementar hodisa,
elementar hodisalar fazosi, tasodifiy hodisa.
НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ ФОРМИРОВАНИЯ НАЧАЛЬНЫХ ПОНЯТИЙ ТЕОРИИ
ВЕРОЯТНОСТЕЙ
Нишонов Т.С. – старший преподаватель Андижанского государственного
университета
Аннотация.
В этой статье освещены некоторые особенности формирования
начальных понятий, такие как эксперимент, испытание, элементарное событие и
152
TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/2
пространство элементарных событий в преподавании теории вероятностей.
Ключевые слова:
комбинаторика, правило умножения, эксперимент, испытание,
элементарное событие, пространство элементарных событий, случайное событие.
SOME FEATURES OF THE FORMATION OF INITIAL CONCEPTS IN THE PROBABILITY
THEORY
Nishonov T.S. – Senior lecturer of Andijan state university
Annotation.
This article highlights some features of the formation of initial concepts,
such as experience, testing, elementary phenomena, and the space of elementary
phenomena in the teaching of probability theory.
Keywords:
combinatorics, multiplication rule, experiment, testing, an elementary
event, sample space.
Ehtimollar nazariyasining boshlang‘ich tushunchalarini o‘rgatishni boshlashdan oldin
kombinatorik masalalarni tanlash usuli bilan yechishga o‘rgatish maqsadga muvofiqdir.
Kombinatorikani o‘rgatishni oddiy formulalarni kiritishdan boshlagan ma’qul
1
. Qandaydir
muammoli masalani qo‘yish oldidan, masalan, o‘quvchilarga ko‘paytirish qoidasini berish
oldidan quyidagi masalani yechishni taklif etish mumkin:
Masala.
A
shaharchadan
B
shaharchaga
4
xil
yo‘l
bilan,
B
shaharchadan C shaharchaga esa 3 xil yo‘l
bilan
borish
mumkin
bo‘lsa,
A
shaharchadan S shaharchaga necha xil yo‘l bilan borish mumkin?
Bu masalani yuqoridagi chizma orqali tasvirlab va bevosita barcha yo‘llarni sanab
yechish orqali bunday yo‘llarning soni 12 taga tengligi aniqlanadi. Masalani yechish
jarayonida o‘quvchilar yo‘llar (boshqa masalalar olinadigan bo‘lsa, variantlar, usullar, xillar
va h.k.lar) sonining ko‘paytmalari hisoblanishi kerakligini anglaydilar.
Ko‘paytirish qoidasi o‘rin almashtirishlar, o‘rinlashtirishlar, guruhlashlar va boshqa
kombinatorik tushunchalarni shakllantirish uchun xizmat qiladi.
Kombinatorika elementlarini tushuntirib o‘tgandan so‘ng, ehtimollar nazariyasining
boshlang‘ich tushunchalar haqidagi ma’lumotlar navbati bilan o‘rgatilishi mumkin.
Ehtimollar nazariyasining asosiy tayanch tushunchalaridan biri tasodifiy hodisa
tushunchasi hisoblanadi
2
. Lekin tasodifiy hodisa tushunchasiga olib keluvchi tajriba, sinash
(adabiyotlarda eksperiment, tasodifiy tajriba, sinov kabi atamalar ham uchraydi) kabi
tushunchalar ham borki, ularga turli adabiyotlarda turlicha ta’rif berilgani sabab bu
tushunchalarni o‘rganish nafaqat o‘quvchilarga, balki fan o‘qituvchilarining o‘ziga ham
ma’lum qiyinchiliklar tug‘diradi
3
.
1
Пошоходжаева Г., Остонов М., Турсунов О. Ўқувчиларда эҳтимоллар назариясининг бошланғич
тушунчаларини шакллантириш хусусиятлари. Математиканинг долзарб муаммолари. Республика
илмий –
амалий анжумани материаллари. II қисм. Андижон 2016.156-159 бетлар.
2
A.A.Abdushukurov. Ehtimollar nazariyasi va matematik statistika. Toshkent 2010.
3
Д.В.Маневич. Активное обучение теория вероятностей. Ташкент «Ўқитувчи» 1997.
А
В
С
153
Do'stlaringiz bilan baham: |