Issn: 2181-2675 xalqaro tadqiqot llc



Download 1,9 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/70
Sana08.02.2022
Hajmi1,9 Mb.
#435930
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   70
Bog'liq
2-2-PB

TADQIQOT NATIJALARI.
Avtoservisning rivojiga turtki 
bo’ladigan
asosiy faktorlardan biri bu mintaqaning 
avtomobillashtirish darajasidir, bu 
ko’rsatgich
har 1000 kishiga 
to’g’ri
keladigan 
avtomobillar soni bilan aniqlanadi. Statistika boshqarmasidan olingan 
ma’lumotlardan
ko’rinad
iki, 2018 yilning yakuniga 
ko’ra
respublikamizda har 1000 kishiga 
to’g’ri
keladigan 
umumiy avtomobillar soni 83 tani, jismoniy shaxslarga tegishli 
bo’lgan
avtomobillar 74 tani 
tashkil qiladi, bu 
ko’rsatgichning
hududlar 
bo’yicha
taqsimlanishi va yillar 
bo’
yicha 
o’zgarish
dinamikasi 1-jadvalda keltirilgan [5]. 
 1-jadval 
O’zbekiston Respublikasida jismoniy shaxslarga tegishli har 1000 kishiga to’g’ri keluvchi 
avtotransport vositalarining soni to’g’risida ma’lumot
Hudud Yillar 
2014 
yil 
2015 
yil 
2016 
yil 
2017 
yil 
2018 
yil 
Respublika aholisi soni, mln* 
30,49 
31,02 
31,57 
32,12 
32,6 
O’zbekiston
Respublikasi 
63,3 
67,4 
68,8 
70,2 
74,0 
Qoraqapog’iston
Respublikasi 
45,6 
47,4 
47,2 
53,8 
54,5 
Andijon viloyati 
52,2 
54,0 
53,8 
54,0 
54,6 
Buxoro viloyati 
94,6 
95,0 
94,0 
94,5 
94,6 
Jizzax viloyati 
42,6 
42,6 
43,1 
46,0 
48,8 
Qashqadaryo viloyati 
48,5 
48,8 
52,4 
53,2 
64,5 
Navoiy viloyati 
76,5 
75,7 
76,1 
77,3 
83,7 
Namangan viloyati 
35,9 
45,4 
53,3 
53,3 
59,1 
Samarqand viloyati 
64,5 
77,1 
76,1 
75,3 
78,7 
Surxondaryo viloyati 
44,1 
48,2 
49,8 
51,4 
53,6 
Sirdaryo viloyati 
44,3 
45,0 
46,1 
48,3 
56,1 
Toshkent viloyati 
70,5 
71,0 
70,2 
73,1 
83,3 
Farg’ona
viloyati 
64,8 
66,9 
65,9 
65,8 
66,4 
Xorazm viloyati 
80,2 
85,1 
87,8 
90,0 
90,4 
Toshkent shahri 
120,0 
130,7 
137,4 
141,8 
143,5 

O’zbekiston
Respublikasi Davlat statistika 
qo’mitasi
ma’lumotlari
[5]. 


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
22 
1-grafik. Respublikamizda jismoniy shaxslarga tegishli 
bo’lgan
 har 1000 kishiga 
to’g’ri
 
keladigan avtomobillar sonining 
o’zgarish
 dinamikasi. 
 
NATIJALAR TAHLILI
.
Respublikamizda jismoniy shaxslarga tegishli 
bo’lgan
har 1000 kishiga 
to’g’ri
keladigan avtomobillar sonining 
o’zgarish
dinamikasini tahlil qiladigan 
bo’lsak
, 2014 yildan 
boshlab 
o’zgarish
qonuniyati quyidagi ifoda 
bo’yicha
o’zgarayotganligi
ma’lum
bo’ladi
(1-
grafik): 
x
y
675
.
2
3
.
63


Bu erda x 

 bir kalendar yili. 
Quyidagi 2-grafikda 2014-2019 yillarda 
“Uzautomotors” 
AJ tomonidan ishlab 
chiqarilgan avtomobillar soni keltirilgan. 
2-grafik. 
“Uzautomotors”
tomonidan ishlab chiqarilgan avtomobillar soni [5]. 
1 va 2-grafiklarni 
o’zaro
solishtiradigan 
bo’lsak
, avtomobillashtirish darajasining 
o’zgarishi
respublikamizda ishlab chiqarilayotgan avtomobillarning soniga uzviy 
bog’liq
holda 
o’zgarayotganligi

ya’ni
2016 va 2017 yilda avtomobillashtirish darajasining 
o’sish
63,3
67,4
68,8
70,2
74
y = 63,3+2,675
·

R² = 0,9571
62
64
66
68
70
72
74
76
2013
2014
2015
2016
2017
2018
А
вт
о
м
о
би
л
л
а
р
 с
о
н
и
Йиллар


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
23 
ko’rsatgichi
ancha past 
bo’lganligi
yaqqol 
ko’zga
tashlanadi. Holbuki, 3-grafikni tahlil 
qiladigan 
bo’lsak
, aholi sonining 
o’zgarishi
to’g’ri
chiziqli 
o’sishda
davom etayotganligini 
kuzatishimiz mumkin. 
3-grafik. Respublikamizda aholi sonining 
o’zgarish
 dinamikasi. 
1 va 3 grafiklarni 
o’zaro
tahlil qilib, 2030 yilni bashoratlaydigan 
bo’lsak
, bu davrda 
Respublikamizning aholisi soni qariyb 39 mln.ga yaqinlashishi va har ming kishiga 
to’g’ri
keladigan jismoniy shaxslarga tegishli avtomobillar soni 106,1 avtomobilni tashkil qilishi 
ma’lum
bo’ladi
.[10, C.679] 
Ya’ni
, hozirgi kunda Respublikamizda jismoniy shaxslarga tegishli avtomobillar soni 
2,15 mln.tani tashkil qilsa, bu 
ko’rsatgich
2030 yilga borib 4,134 mln.taga yetishi mumkin, 
bu 
o’z
navbatida respublikamizda avtoservisga 
bo’lgan
ehtiyojning bugungi kunga nisbatan 
qariyb 2 barobar ortishini 
ko’rsatadi

Respublikamizdagi avtoservisning mavjud holatini tahlil qiladigan 
bo’lsak
, bugungi 
kunda transport vositalarini 
ta’mirlash
va texnik xizmat 
ko’
rsatish 
bo’yicha
yuridik 
shaxslarga tegishli avtoservis korxonalarining soni 1500 dan ziyodni tashkil qilib, mazkur 
astoservis korxonalarining salmoqli qismi, 
ya’ni
94%ini kichik reglamentli xizmatlarga 
mo’ljallangan
avtoservis korxonalari, TXK postlari va ustaxonalari tashkil qilishiga guvoh 
bo’lamiz
.[9, C.655] 
Qolgan 6% servis xizmat 
ko’rsatish
ishlari 
“Uzautomotors” 
AJ rasmiy dilerlik servis 
korxonalarining ulushidir, bunda texnik xizmat 
ko’rsatish
va 
ta’mirlash
ishlari 43%ni, 
ehtiyot qismlarni sotish 57%ni tashkil qiladi [3]. 
“Uzautomotors” 
AJ rasmiy dilerlik servis korxonalariga kiruvchi avtomobillarning 
ulushi quyidagicha: 
-

Avtotexxizmat

-respublikamizda mazkur tizimdagi 32 ta avtoservis korxonalari 
mavjud 
bo’lib, “Uzautomotors” 
AJ rasmiy dilerlik servis korxonalari mijozlarining 63%ini 
qamrab olgan, chunki mazkur korxonalarda katta spektrdagi 
ta’mirlash
xizmatini 
ko’rsatish
imkoniyatiga ega 
bo’lib
, postlar soni 466 tani, ishchilar soni 1667 tani tashkil qiladi; 
-

Avtosavdo

-mazkur tizimdagi avtoservis korxonalari 
“Uzautomotors” 
AJ rasmiy 
dilerlik servis korxonalari mijozlarining 19%ini qamrab olgan, mazkur tizimning potentsiali 


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
24 
mayda reglamantli xizmat 
ko’rsatish
ishlari bilan cheklanadi; 
-

Lada

-mazkur tizimga avtomobillarning kirishi 14%ni tashkil etadi; 
-Boshqa dilerlar 4%. 
“Uzautomotors” 
AJning rasmiy 
ma’lumotlariga
tayanadigan 
bo’lsak
, bugungi kunga 
qadar zavodda 3,1 mln.dan ziyod avtomobil ishlab chiqarilib, 2,0 mln.dan ziyodi 
respublikamizda sotilgan, bu 
ko’rsatich
respublikamizdagi mavjud avtomobillarning 65-
70%ini tashkil qiladi. 
Respublikamizdagi avtoservisning bugungi ahvolini tahlil qiladigan 
bo’lsak
quyidagi 
muammolar borligi aniqlandi: 
-
avtomobil servisi 
bo’yicha
qonunchilik asoslari va 
me’yoriy
-huquqiy xujjatlar 
to’plamini
ishlab chiqilmaganligi; 
-
texnologik jihozlar bilan 
ta’minlanganlik
darajasi pastligi yoki mavjudlari ham 
ma’naviy
eskirganligi; 
-
kompleks xizmat 
ko’rsatuvchi
avtoservis korxonalarining 
salmog’i
kamligi; 
-
mulkchilik shaklini belgilashda sohaga oid 
bo’lmagan
atamalardan foydalanish 
(MChJ, XK, OK, XT kabi, bu sohani tartibga solish va sohaga oid statistik 
ma’lumotlarni
yuritishda muammolarni keltirib chiqaradi); 
-
avtoservis korxonalarining hududlar 
bo’yicha
taqsimlanishini 
ro’yxatga
olinmaganligi, hududlarning avtoservis xizmatiga 
bo’lgan
ehtiyojining 
noma’lumligi
;
XULOSALAR.
Mazkur muammolarni hal qilish uchun quyidagilarni amalga oshirish lozim: 
-avtoservis korxonalarini tashkil etish va faoliyatni tartibga solish borasidagi 
qonunchilik asosini va me’yoriy
-
huquqiy xujjatlar to’plamini ishlab chiqish; 
-
mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, avtomobil transportining tarmoq korxonalari 
hisoblangan avtoservis korxonalarining faoliyatini yagona tizimini shakllantirish va 
sohadagi muammolarni tahlil qilib borish; 
-
avtoservis korxonalarining hududlar bo’yicha taqsimlanishini qayta ro’yxatga olish 
orqali xududlardagi avtoservis korxonalarining faoliyat turi, quvvatini aniqlash, 
hududlarning avtomobillashtiris
h darajasi orqali avtoservis xizmatining turlariga bo’lgan 
ehtiyojni o’rganish va bu orqali istiqbol rejani shakllantirish;
-xorijiy investitsiyani jalb qilish, kreditlar ajratish orqali yangi avtoservis 
korxonalarini tashkil qilish, mavjudlarini zamonaviy 
texnologik jihozlar bilan ta’minlashga 
ko’maklashish;
-
sohani rivojlantirish bo’yicha olib borilayotgan ilmiy
-tadqiqot ishlarini sonini 
ko’paytirish va ularni qo’llab quvvatlash;
-
sohaga oid statistik ma’lumotlarni muntazam yuritib borish orqali tizimning
mavjud 
holati haqida va kelajak istiqboli to’g’risida aniq bashoratlarga ega bo’lish.


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
25 
ADABIYOTLAR: 
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 18 iyuldagi “O’zbekiston 
Respublikasi avtomobil sanoatini jadal rivojlantirishga oid qo’shimcha chora
-tadbirlar 
to’g’risida”gi PQ№4394
-sonli qarori. 
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 28 dekabrdagi “O’zbekiston 
Respublikasining 2021 

2023 yillarga mo’ljallangan investitsiya dasturini amalga oshirish 
chora-
tadbirlari to’g’risida”gi PQ
-4937-sonli Qarori. 
3
. Адилов, О. К., Худоёров, Ш. Т., Исломов, Ш. Э., Адилов, Ж. А., Хусанов, Н. Ш., & 
Хасанов, Б. И. (2015). Выбор критериев оценки улучшения эксплуатационных 
показателей двигателей газобаллонных автомобилей. In Сборники конференций 
НИЦ Социосфера (No. 48, pp. 63
-66). Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro 
(The choice of criteria for assessing the improvement of the performance of engines of gas-
cylinder vehicles). 
4
. Базаров, Б. И., Адилов, О. К., Кушбоков, И. С., & Худойбердиев, Б. Б. 
(2016). 
Модели вредности и токсичности выбросов автотранспортных комплексов. Молодой 
ученый, (7
-2), 45-48 (Models of harmfulness and toxicity of emissions from motor 
transport complexes). 
5
. Суванкулов, Ш., Исламов, Ш., & Каршибаев, Ш. Бердиеров, Т.(2015).
Способы 
расчета вредных веществ возникающих на постах повседневного предоставления 
услуг транспортным средствам. In Сборники конференций НИЦ Социосфера (No. 8, 
pp. 23-27) (Methods for calculating harmful substances arising at the posts of the daily 
provision of services to vehicles). 
6
. Islomov Sh. E. Avtotransport tarmog‘i korxonalarini loyihalash (O‘quv qo‘llanma) I 
qism. Т.:«Innovatsion rivojlanish nashriyot
-
matbaa uyi», 2021, 274b (Design of motor 
transport enterprises). 
7. Islomov, S., & Nomozboyev, O. (2021). Avtotransport korxonalarini innovatsion 
jihozlashga ta’sir qilivchi ekspluatatsion omillar. Academic research in educational sciences, 
2(4), 216-223 (Operating factors affecting the innovative equipment of transport 
enterprises). 
8
. Эрназарова, Л. М., Азизов, Б. Д., & Кулмурадов, Д. И. (2015). Принципы 
формирования и развития терминальных систем в Узбекистане. In Технические 
науки: проблемы и перспективы (pp. 79
-83) (Principles of formation and development 
of terminal systems in Uzbekistan). 
9
. Нуруллаев, У. А., & Умиров, И. И. У. (2020). Создание программных средств 
автоматизированной информационной системы транспортных предприятий. 
Academic research in educational sciences,(1). 
10
. Адилов, О., Нуруллаев, У., & Турушев, С. (2021). Методика оценки 
приспособленности конструкции подвижного состава к условиям эксплуатации. 
Academic research in educational sciences, 2(5), 650-658. 


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
26 
11
. Нуруллаев, У., Умиров, И., & Исоков, Г. (2021). Методика определения деталей, 
критических по надежности автомобилей. Academic research in educational sciences, 
2(5), 678-684. 


Journal of Academic Research 
and Trends in Educational 
Sciences 
Journal home page:
http://ijournal.uz/index.php/jartes
SAFETY METHODS AT GAS FILLING STATIONS FOR CARS 
Odilov Nurmukhammad
1
Jizzakh Polytechnic Institute 
KEYWORDS 
ABSTRACT 
automobile,
driver,
compressed natural gas,
gas cylinder,
gas pressure,
gas filling station,
gas equipment,
operator,
compressor,
safety rules 
This article analyzes the advantages and disadvantages of 
compressed natural gas used as a fuel in cars, as well as safety 
rules at gas filling compressor stations. The main causes of the 
explosion of gas cylinders in cars are described, and 
recommendations for improving measures to prevent them are 
developed. 
2181-2675

2021 in XALQARO TADQIQOT LLC. 
DOI: 
10.5281/zenodo.5732362
This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC 
BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru) 
1
Assistant, Jizzakh Polytechnic Institute 


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
28 
МЕТОДЫ ОБЕСПЕЧЕНИЯ БЕЗОПАСНОСТИ НА 
ГАЗОЗАПРАВОЧНЫХ
СТАНЦИЯХ
КЛЮЧЕВЫЕ СЛОВА:
АННОТАЦИЯ
автомобиль, 
водитель, 
сжатый природный газ, 
газовый баллон, 
давление газа, 
газозаправочная 
станция, 
газовое оборудование, 
оператор, 
компрессор, 
правила безопасности
В статье анализируются преимущества и недостатки 
сжатого природного газа, используемого в качестве топлива 
для автомобилей, а также правила безопасности на 
газозаправочных 
компрессорных 
станциях 
для 
автомобилей. Описаны основные причины взрыва газовых 
баллонов в автомобилях и разработаны рекомендации по 
совершенствованию мер по их предотвращению.
AVTOMOBILLARGA GAZ TO’LDIRISH SHAHOBCHALARIDA 
XAVFSIZLIKNI TA’MINLASH USULLARI
KALIT SO‘ZLAR
:
ANNOTATSIYA 
avtomobil,
haydovchi,
siqilgan tabiiy gaz,
gaz balloni,
gaz bosimi,
gaz to’ldirish 
shahobchasi,
gaz uskunalari,
operator,
kompressor,
xavfsizlik qoidalari 
Ushbu maqolada avtomobillarda yonilg’i sifatida qo’llanilayotga 
siqilgan tabiiy gazning afzalliklari va kamchiliklari hamda 
avtomobillarga gaz to’ldirish kompre
ssor shahobchalaridagi 
xavfsizlik texnikasi qoidalari tahlil etilgan. Avtomobillar gaz 
ballonlarining portlashining asosiy kelib chiqish sabablari 
yoritilgan va ularning oldini olish bo’yicha chora
-tadbirlarni 
takomillashtirishga doir tavsiyalar ishlab chiqilgan. 
KIRISH. 
Hozirgi kunda tannarxi jihatidan arzon bo'lgan tabiiy gazlardan avtomobillarning 
yonilg'isi sifatida foydalanish keng yo'lga qo'yilgan. Xususan respublikamizda ham 
avtomobillarning taxminan 70-
80 % qismi tabiiy gaz yonilg’isida harakatlanmoqda [4]. 
Shuni ta'kidlashimiz kerakki, respublikamizda tabiiy gazning ko'plab zaxiralari bor va bu 
zaxiralarda yuqori sifatli tabiiy gazlar bo'lib ulardan avtomobil dvigatellari uchun yonilg'i 
sifatida foydalanishda ortiqcha gazni qayta ishlash yoki kimyoviy usullarda ishlov berish 
texnologiyalari qo'llanilmasdan, to'g'ridan-to'g'ri yonilg'i sifatida foydalanish mumkin [8]. 
Bundan tashqari motor yonilg'isi sifatida qo'llaniladigan tabiiy gaz boshqa yonilg’i 
turlaridan ancha arzon turadi. Shu sababli ham bugungi kunda ko’pl
ab avtomobil egalari 
o’zlarining avtomobillariga tabiiy gaz uskunalarini o’rnatishmoqda.[11] Lekin tabiiy gaz 
yonilg’isi bilan harakatlanuvchi transport vositalarining sonining oshishi bilan proporsional 
ravishda gaz ballonlarining portlashi bilan bog’liq 
baxtsiz hodisalarning soni ham oshib 
bormoqda. Bugungi kunning dolzarb muammolaridan biri ham aynan ana shu tabiiy gazda 


Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences (JARTES) 
VOLUME 1, ISSUE 1 / ISSN 2181-2675
29 
harakatlanayotgan avtomobillar xavfsizligi va ular bilan sodir bo’layotgan mudhish 
hodisalarning oldini olish va zararlarini kamaytirish, siqilgan tabiiy gazda ishlaydigan 
avtomobillarning gaz uskunalarining muammoli vaziyatlarni hal qilish, kamchiliklarni 
bartaraf etishdan iboratdir. Avtomobillarda gaz ballon uskunalaridan foydalanishda uning 
inson hayotiga xavf-
xatar tug’dirish ehtimoli
judayam yuqori hisoblanadi [10]. Sababi gaz 
ballonlarining portlashi va uning natijasida kelib chiqqan yong'inning oqibatlari ancha 
ayanchli bo'lishi mumkin va bunday baxtsiz hodisalar nafaqat avtomobilga, balki yaqin 
atrofdagi odamlarning sog'lig'i va hayotiga ham zarar yetkazishi mumkin. Chunki gaz 
ballonlari portlaganda avtomobil saloni ichidagi insonlar hayotiga zarar yetkazibgina 
qolmay, ma’lum bir radiusda yo’nalishsiz kuchli zarb bilan sochilgan temir qoldiqlari 
atrofdagi insonlar hayotiga ham jiddiy zarar yetkazadi [6]. 
Avtomobillarni gaz bilan to’ldirish kompressor shahobchalari (AGTKSH)da gaz 
ballonlarini to’ldirishda, gaz balloni uskunalarining birikkan joylari zichligi va 
ishonchliligini davriy sinovdan o’tkazishda, shuningdek, jismonan va ma’na
n eskirgan gaz 
ballonlaridan foydalanish oqibatida belgilangan talab va tartiblarni buzish holatlari 
uchramoqda [10]. 
Bunday hodisalar oqibatida so’ngi yillar davomida ko’plab insonlar jabr ko'rmoqda. 
Quyida gaz ballonlarining portlashiga sabab bo’luvchi a
sosiy omillar keltirilgan (1-rasm).

Download 1,9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish