|
Annotatsiya. Mustaqillik yillarida tibbiy kadrlar tayyorlash borasida keng miqyosdagi tadbirlar
amalga oshirilib, bu borada salmoqli yutuqlar qo‘lga kiritildi. Jumladan, ushbu sohani zamon talablari
darajasida isloh qilish tadbirlari olib borildi. Mazkur maqola mustaqillik yillarida tibbiy kadrlar
tayyorlash borasida amalga oshirilgan tadbirlar va ularning natijalariga bag‘ishlanadi.
Kalit so‘zlar: patronaj hamshira, yangi texnologiyalar, Sog‘lom bola yili, oliy hamshiralik ishi,
ortopediya.
Ma’lumki, tibbiyot sohasining taraqqiyotini shu sohada xizmat qiluvchi malakali kadrlarsiz
tasavvur qilish mumkin emas. Shu sababdan ham O‘zbekiston o‘z mustaqilligini qo‘lga kiritgan
dastlabki kunlardan boshlab boshqa sohalarda bo‘lgani singari ushbu tizimni rivojlantirish va
zamonaviy bilimlarni puxta egallagan tibbiyot kadrlarini tayyorlash vazifasini kun tartibidagi asosiy
masalalar qatoriga kiritdi. Avvalo, shuni aytish lozimki, mustaqillikkacha bo‘lgan davr mobaynida
ham tibbiyot sohasiga kerakli bo‘lgan kadrlar tayyorlanar, ammo ularning aksariyat qismi zamon
talablariga mos bilim va ko‘nikmalarni yetarlicha egallamagan edi. Ta’limning boshqa sohalarida
bo‘lgani singari, tibbiyot sohasida ham nazariya bilan amaliyot uyg‘unligi mavjud emas edi. Xususan,
eng zamonaviy tibbiyot asbob uskunalarning mavjud ekanligidan xabardor bo‘lgani holda, ularni bir
bora qo‘llay olmagan shifokorlar ko‘pchilikni tashkil etardi. Shu sababdan ham malakali kadrlar
joylarda yetishmasdan, borlari ham ko‘pincha viloyat markazdarida o‘z faoliyatlarini olib borar edilar.
Tor doiradagi ixtisosliklar bo‘yicha yetarlicha kadrlar tayyorlanmas, asosan, umumiy mutaxassisliklar
bo‘yicha o‘qitilgan kadrlar esa joylardagi faoliyatlari davomida o‘zlari uchun zarur bo‘lgan
ixtisosliklarni qaytadan o‘rganishga majbur bo‘lar edilar. Bu esa aholining aksariyat qismi
qishloqlarda istiqomat qiluvchi O‘zbekiston sharoitida o‘ta nomaqbul holatlarni yuzaga keltirardi.
Bundan tashqari, masalaning eng og‘ir jihati shundan iborat ediki, tibbiyot sohasida mehnat
qilayotgan va tayyorlanayotgan kadrlarning aksariyat qismi mahalliy aholi vakillaridan iborat bo‘lsa-
da, ular uchun zarur bo‘lgan o‘quv qo‘llanmalar va adabiyotlarning asosiy qismi rus tilida nashr
etilardi. Rus tiliga sobiq ittifoq miqyosidagi muloqot tili va ilmiy til, xususan, meditsina tili maqomini
berishga zo‘r berilardi. Ruslashtirish siyosati tarixinining bu yo‘nalishini Rossiya imperiyasi
Turkistonni istilo qilgan va uning vorisi hisoblangan sobiq sovet mustabid tuzumi davridan izlash
lozim bo‘ladi. Istilochilar barcha sohalar qatori ilm-fanni ham o‘z manfaatlariga bo‘ysundirib, qat’iy
tarzda ruslashtirish siyosatini olib borgan edilar. Jumladan, bunday holatni Samarqand shahrida
faoliyat yuritgan Samarqand tibbiyot instituti klinikasi misolida ham ko‘rish mumkin edi. 1926-yilda
qurilishi boshlanib, 1930-yilda Samarqand tibbiyot institutining tashkil qilinishi munosabati bilan
institut klinikasi maqomini olgan ushbu muassasada faoliyat yuritgan yetakchi mutaxassislar tarkibi
asosan, yevropa millatiga mansub kadrlardan tashkil topgan edi. Xususan, 1930-1960-yillar
mobaynida mazkur muassasada A.A. Kozirov, A.V. Savelev, S.F. Tatarenchik, A.V. Polyakov, R.S.
Kuznetsov, S.P. Zavadskiy, L.M. Krasnopolskiy, V.L. Raznovskiy, A.L. Kankrov, I.D. Churayev, N.I.
Kornetov, V.S. Pyaternevlar yetakchi kadrlar sifatida faoliyat olib borganlar. Bundan tashqari, tibbiyot
fanining dolzarb muammolariga bag‘ishlangan aksariyat ilmiy tadqiqot ishlari bo‘yicha ham shu
holatni kuzatish mumkin edi. Jumladan, prof. S.P. Zavadskiy, prof. T.S. Mnotsakanov, prof. L.M.
Krasnopolskiy, dots. P.I. Denisova-Sushevskaya, prof. B.E. Pankratev, dots. V.F. Medvedko, prof.
A.V. Polyakov, O.L. Kornetova, V.I. Levinson-Gofman, I.YA. Churayev, M.A. Travinskiy, S.F.
Tatarenchik, S.K. Chengeri kabi mutaxassislar mazkur muassasada tibbiyot fanining turli
yo‘nalishlarida ilmiy tadqiqot olib borganlar [1]. Ular tomonidan bajarilgan ilmiy ishlar ham o‘z
navbatida rus tilida bayon etilgan. Bu holatni ba’zi ilmiy tadqiqot ishlarining nomidan ham anglash
qiyin emas edi. Jumladan, Viloyat ko‘z kasalliklari amaliyotchi vrachi M.S. Soliyev 1970-yilda
«
Криловидная плева в Узбекистане» mavzusida, 1976-yilda D.M. Bobodo‘stov esa «Материалы по
лечению гнойных заболеваний слезного мешка по данным лечебных учереждений некоторых
областей Узбекистана» mavzusidagi nomzodlik dissertatsiyalarini yoqlashgan edi [2]. Bu ro‘yxatni
yana ko‘plab davom ettirish mumkin edi. 1960-1990-yillarda ham ba’zi o‘zgarishlar bilan mana
shunday holat davom etib keldi. Bunday holat esa o‘z navbatida rus tilini mukammal egallay olmagan
5
Do'stlaringiz bilan baham: |
