ILMIY AXBOROTNOMA TARIX 2016-yil, 2-son O‘zbekiston mustaqillikka erishganidan keyin ikki davlat munosabatlarida yangi sahifani ochib berdi.
Bugungi kunda ikki davlat o‘rtasidagi aloqalar do‘stlik, hamkorlik va teng sheriklik munosabatlari to‘
g‘risidagi shartnoma hamda strategik sheriklik o‘rnatish to‘g‘risidagi qo‘shma deklaratsiya ruhida
barcha sohalarda rivojlanmoqda. O‘zaro manfaatdorlikka asoslangan hamkorlik munosabatlari o‘tgan
24 yil mobaynida izchil rivojlanib borayotganligini alohida ta’kidlash kerak.
O‘zbekiston va Xitoy xalqaro maydonda ikki mamlakat manfaatlariga oid eng muhim
masalalarda bir-birini siyosiy qo‘llab-quvvatlab, BMT, ShHT singari xalqaro tuzilmalar doirasidagi
hamkorlikni tobora kengaytirib kelmoqda.
O‘zbekiston Xitoy bilan munosabatlarni barcha sohalarda rivojlantirish, ayniqsa, energetika,
transport, savdo, telekommunikatsiya, madaniy-gumanitar va boshqa sohalarda hamkorlikni yanada
kengaytirishdan manfaatdordir [1].
Mamlakatlarimiz o‘rtasidagi strategik hamkorlikning ustuvor maqsadli vazifalari, shuningdek,
ikki mamlakat o‘rtasida savdo-iqtisodiy, investitsiya, moliyaviy va gumanitar sohalarda ko‘p qirrali
hamkorlikni yanada rivojlantirishga oid istiqbolli masalalarga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Mamlakatlarimiz o‘rtasida madaniyat, ta’lim, fan va texnika sohalaridagi hamkorlik izchil
rivojlanmoqda. Ikki tomonlama munosabatlarni mustahkamlashda 1998-yilda ta’sis etilgan
“O‘zbekiston -Xitoy” va 2007-yilda tashkil qilingan “Xitoy Xalq Respublikasi – Markaziy Osiyo
mamlakatlari” do‘stlik jamiyatlari muhim ahamiyat kasb etmoqda. Ikki davlat o‘rtasidagi madaniy
aloqalar oxirgi yillarda rivojlanib kengayib bormoqda [2].
O‘zbekiston Madaniyat va sport ishlari vazirligi va Xitoy Madaniyati vazirligi o‘rtasida
imzolangan 2011-2013-yillarga mo‘ljallangan hamkorlik to‘g‘risidagi dastur madaniyat sohasidagi
aloqalar rivojiga katta hissa qo‘shdi. 2012-2013-yillarda Xitoyda O‘zbekiston madaniyati, tarixi va
san’atiga bag‘ishlangan yigirmadan ortiq tadbir o‘tkazildi. Ikki mamlakat madaniyat va san’at
namoyondalarining qator o‘zaro tashriflari amalga oshirildi. Keyingi yillarda O‘zbekiston va Xitoy
madaniy aloqalari O‘zbekiston Madaniyat va sport ishlari vazirligi va Xitoy Madaniyati vazirligi
o‘rtasida imzolangan 2014-2017-yillarga mo‘ljallangan hamkorlik to‘g‘risidagi dastur asosida
rivojlanib bormoqda. Xitoy Xalq Respublikasida O‘zbekistonning boy ma’naviyati va noyob tarixiy
merosiga katta hurmat hamda qiziqish bilan qaraldi. Bu yerda muntazam, ravishda o‘tkazib turiladigan
yirik tadbirlar Xitoy jamoatchiligini O‘zbekistonning o‘ziga xos ko‘p qirrali qadimiy madaniyati,
tarixi va san’ati bilan tanishtirishga xizmat qilmoqda [3].
Ikki davlat o‘rtasidagi madaniy-gumanitar yo‘nalishidagi aloqalarda ta’lim alohida o‘ringa ega
bo‘lib jadal rivojlanib bormoqda. Ta’lim sohasida davlatlar va idoralararo, jumladan, o‘zbek va xitoy
tillarini o‘rganish doirasida talaba va stajyorlar almashish tobora ko‘paymoqda. Ma’lumki, O‘zbek-
istonda amalga oshirilayotgan “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida” ta’lim va yuqori malakali kadrlar
tayyorlash sohasidagi xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga katta e’tibor berilgan [4].
Yuqori malakali xitoyshunos mutaxassislarni tayyorlashda xitoylik hamkorlar bilan birgalikda
Toshkent Davlat sharqshunoslik instituti, Jahon iqtisodiyoti va diplomatiyasi universiteti, O‘zbekiston
Davlat jahon tillari universiteti hamda Samarqand Davlat universiteti samarali faoliyat olib bormoqda.
2005-yilda Toshkent Davlat sharqshunoslik instituti hamda Xitoyning Lanchjou universiteti
hamkorligida tashkil qilingan Toshkentdagi Konfutsiy nomidagi Xitoy tili va madaniyati institutida
har yili 350 dan ziyod tinglovchi saboq olmoqda. Institut tashkil qilinganidan buyon kurslarda 2,5
mingdan ziyod talaba yoshlar, ilmiy xodimlar va tijoratchilar xitoy tili va madaniyatini o‘rgandilar [5].
O‘zbekistonda xitoy tili va madaniyatiga bo‘lgan katta qiziqishni inobatga olgan holda Xitoy
Xalq Respublikasi raisi Si Szinpinning 2013-yil sentabr oyida O‘zbekistonga tashrfi doirasida
Samarqandda yana bir Konfutsiy institutini tashkil qilish to‘g‘risida shartnoma imzolandi. 2014-
yilning dekabr oyida institut dastlabki tinglovchilarni qabul qildi. Ushbu maskanda yuqori malakali
pedagoglar zamonaviy pedagog va axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda
xitoylik mutaxassislar bilan hamkorlikda xitoy tilini yoshlarga o‘rgatmoqdalar [6].
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning 2014-yil 19-20-avgustda Xitoy Xalq
Respublikasiga qilgan davlat tashrifi ikki davlat munosabatlarining rivojlanishida muhim tarixiy voqea
bo‘ldi. Tashrif yakunlariga ko‘ra ikki davlat rahbarlari tomonidan keng qamrovli 2014-2018-yillarga
mo‘ljallangan O‘zbekiston Respublikasi va XXR o‘rtasida strategik sherikchilik munosabatlarini
rivojlantirish dasturi qabul qilindi [7].
Ushbu dastur ikki davlat o‘rtasidagi madaniy-ma’rifiy aloqalarni yangi pog‘onaga ko‘tarilishiga
turtki bo‘ldi. 2014-yil 3-sentabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Toshkent Davlat
sharqshunoslik instituti tarkibida xitoyshunoslik fakultetining tashkil etish to‘g‘risida (PQ-2228-son)
13
