Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA 
   
      TARIX 
     
 
           2017-yil, 2-son 
kenglikda b
oʻlgan [4:83]. Qoʻshinda shotilarning soni ham koʻp boʻlib, bir manbada, 60-65 shoti 
q
oʻyib, qal’a devoriga chiqilganligi aytiladi [12:143]. Bu holat qal’a devorini shiddat bilan egallash 
imkonini oshirgan. 
Q
oʻshin ortida doimiy ravishda ugʻruq  –  xon va sultonlarning oila a’zolari va ularning 
anjomlari, shuningdek, zarur zaxira ortilgan maxsus karvon yurgan b
oʻlib [14:10], ularni 
q
oʻriqlaydigan alohida harbiy qism ham mavjud boʻlgan. Ugʻruqda chodir, saroparda (xon chodiridagi 
katta parda, u chodirni ikkiga b
oʻlishda qoʻllanilgan) va xon hamda uning oilasi uchun moʻljallangan 
turli asbob-uskunalar b
oʻlgan. 
Yurish cho
gʻida duch kelinadigan daryolardan kechuv sol va gupsarlardan foydalanilgan holda 
amalga oshirilgan[14:20]. Gupsar –  damlangan mesh b
oʻlib, u koʻpincha echki terisidan qilingan. 
Qurol-aslahalar esa kigizga 
oʻralib, ot dumiga bogʻlagan holda olib oʻtilgan [14:23]. Qoʻshinda bu 
vazifaga jolabon [4:188]deb ataladigan solchi mas’ul b
oʻlgan. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, XVI asrda Buxoro xonligi q
oʻshinida harbiy qurollarning 
30 dan ortiq turi mavjud b
oʻlgan va qoʻshin toʻla-toʻkis harbiy aslahalar bilan ta’minlangan. Manbalar 
tahlili shuni k
oʻrsatadiki, askarlarning deyarli hammasida xanjar va oʻq-yoy mavjud boʻlgan hamda 
ulardan foydalanish yaxshi 
oʻzlashtirilgan. Tez-tez uyushtiriladigan shikor (ov)larda ham asosan oʻq-
yoy q
oʻllanilgan. Aynan shu davrdan boshlab xonlikda oʻtochar qurollardan foydalanish boshlandi. 
Unga qadar mavjud b
oʻlgan naftandoz, ra’dandozlarning oʻrnini toʻp va toʻfanglar egalladi. Ammo 
keyingi davrlarda (XVII-XIX) asrlar 
oʻtochar qurollar bilan bogʻliq islohotlar izchil davom ettirilmadi. 
Bunga sabab, harbiy mutaxassislarning yetishmasligi, tabiiy-aniq fanlarning kuchli rivojlanmaganligi, 
harbiylarning esa murakkab qurollardan k
oʻra,  oʻq-yoy, qilich, nayza, bolta singari an’anaviy 
qurollarni ishlatish osonligi nuqtaiy nazaridan bu qurollar yanada takomillashtirilmadi. Natijada, XIX 
asr 
oʻrtalariga kelib Rossiya imperiyasining Oʻrta Osiyoga yurishlari boshlanishida bu an’ana oʻz 
salbiy ta’sirini namoyon qildi.