Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2017-yil, 4-son (104) gumanitar fanlar seriyasi

1-rasm. Tizimli yondashuv asosida boʻlajak oʻqituvchilarni kasbiy ijtimoiylashtirish tuzilmasi 
Akmeologik yondashuv (A.A.Derkach, S.N.Tolstov, N.B.Kovaleva, A.S.Oding, I.O.Sorokina, 
N.M.Egamberdiyeva) boʻlajak oʻqituvchilarni kasbiy ijtimoiylashtirishning ilmiy asosi sifatida oliy 
ta’lim muassasasi talabalarini mazkur jarayon ishtirokchilari, kasbiy faoliyatning yetuk shaxslari va 
faol subyektlari tarzida namoyon boʻlishlariga asoslanadi hamda ularning subyekt va mutaxassis 
sifatida bosqichma-bosqich, uzluksiz oʻz-oʻzini takomillashtirishi va oʻz-oʻzini rivojlantirishi uchun 
sharoit yaratadi[2].
Akmeologik nuqtai nazardan innovatsion salohiyat innovatsiyalarning paydo boʻlish 
jarayonining tezligi, natijaviyligi, oʻziga xosligini, bundan tashqari yangilikni yaratish, idrok etish, 
amaliyotga tatbiq etish qobiliyatini hamda mazkur jarayonni amalga oshishini ta’minlovchi psixologik 
mexanizm – refleksiyani tavsiflash uchun tayanch tushuncha vazifasini bajaradi. N.G.Alekseyev va 
I.N.Semenovlar amaliy faoliyatni tahlil etish asosida qoʻshqatlamli (birinchi qatlam – faoliyat, 
ikkinchisi esa, meteoqatlam – uning refleksiv tashkillanishi) amaliy-yoʻnaltirilgan bilimlar 
tushunchasini qoʻllashni taklif etishdi[3].
Innovatsion salohiyat ham oʻz navbatida qoʻshqatlamli koʻrinishga ega: birinchidan, unda 
xilma-xil yangiliklar kiritishga kamroq yoki koʻproq bir xil munosabat asosi bor boʻlsa, ikkinchidan, 
aniq vaziyat bilan bogʻliq vaqtinchalik oʻzgaruvchan qatlam mavjud boʻladi. Birinchi qatlamning bosh 
tavsifi boʻlajak oʻqituvchilarni ijodiy kasbiy faoliyatga va oʻz-oʻzini rivojlantirishga qodir ekanligida 
namoyon boʻlsa, vaziyatli qatlamning asosiy jihati innovatsion salohiyatning boʻlajak oʻqituvchilik 
kasbining oʻziga xosliklari va shart-sharoitlari, ya’ni ishtirokchilarning innovatsion oʻzgarishlar 
natijasiga ijobiy munosabati, yangi muhitni qabul qilishga turli guruhlarning roziligi kabilarga 
bogʻliqlikda koʻrinadi.
I.O.Sorokinaning fikricha, kasbiy ijodkorlikning rivojlanishi xilma-xil qobiliyatlarning aks 
etishi bilan bogʻliqdir. Akmeologik qobiliyatlar – oʻz-oʻzini anglash, oʻz-oʻzini rivojlantirish, oʻz-
oʻzini namoyon etish kabilar inson hayotiy faoliyati jarayonida muhim ahamiyat kasb etadi, biroq 
ularning aynan jadal rivojlanishi autopsixologik kompetentlikning rivojlanishi natijasida sodir boʻladi. 

---