|
ILMIY AXBOROTNOMA FALSAFA 2020-yil, 2-son
32
o‘tmishini anglatgan holda unda turli millat va elat vakillari, jumladan Markaziy Osiyo xalqlari o‘zlarining
madaniy meroslari sifatida namoyish qiladi.
Mana shunday madainy meros namunalari “ma’naviy-madaniy hayot, ta’lim-tarbiya, madaniy
meros, tarixiy tajriba, diniy, axloqiy, ma’rifiy qarashlar, turmush tarzi, rang-barang munosabatlar, ilm-fan,
xalq bayramlari, sayllari, tomoshalari va udumlari, san’at, adabiyot kabi sohalarni o‘z ichiga qamrab oladi.
Xalqning, millatning o‘ziga xos etnik xususiyatlari, jahon sivilizatsiyasiga qo‘shgan hissasi ham aslida ana
shu ma’naviy-madaniy qadriyatlar bilan o‘lchanadi” [9. 119]. Bu boy meros respublikamizda amalga
oshirilayotgan demokratik islohotlarning mahsuli bo‘lib, unda yoshlar uchun aziz hisoblangan millatlararo
munosabatlar o‘zining umuminsoniy va insonparvarligi bilan jahonda O‘zbekistonning ma’naviy olamini
boyligini namoyish etishga xizmat qilmoqda.
Jamiyatimizda yoshlarning har tomonlama kamol topishi uchun avvalombor, tarixan shakllanib
kelgan diniy va dunyoviy bilimlarning asosini tashkil etuvchi ana’analar, milliy qadriyatlar, udum va
marosimlarga alohida e’tiborni qaratishimiz darkor. Bu esa, yoshlarning jamiyatdagi ob’ektiv va sub’ektiv
omillarga tayanishini taqozo etib keladi. Bu omillar hamisha shuni talab etadiki, “o‘z xalqi milliy
qadriyatini boshqa millat qadriyatlariga teskari qo‘ymagan holda va, aksincha, boshqa millat ma’naviyatini
chuqur his qilish darajasiga o‘sib chiqsa va o‘z milliy qadriyatini bemalol va beminnat namoyish etish
imkoniyatiga ega bo‘lsa, milliy munosabatlarda do‘stona iqtisodiy va ma’naviy muloqotdan o‘zga niyat
bo‘lmasa, ana shunda turli millatlarning ma’naviyatini ifodalovchi umumbashariy qadriyatlar o‘sib
boraveradi” [10. 116].
Madaniy meros rivojida yoshlarning milliylik bilan bog‘langan millatlararo munosabatlar tahlil
qilganda, ularning tarixiy taraqqiyot jarayoni bilan aloqadorlik jihatlariga e’tiborni qaratishimiz, xalq
tafakkurida davr mafkurasi va milliy dunyosi qanday bo‘lganligini o‘rganishimiz, tarixiy shart-sharoitni
hisobga olishimiz kerak bo‘ladi.
Madaniy meros rivojida yoshlarning millatlararo munosabatlarini shakllantirish jamiyatdagi har
qanday milliy va ma’naviy madaniyatning ildizlari bo‘lgan adabiyot va san’at bilan uyg‘unlashgan holda
ijtimoiy muhitda rivojlanadi. Mana shunday adabiyot va san’at har bir millatning hayotining ko‘zgusi
bo‘lib, unda millat hayoti, milliy an’analar, zamonaviy ijtimoiy taraqqiyot barkamol avlodning shaxsiy
xususiyatlarini, tabiati va dunyoqarashlarini badiiy-milliy obrazlarda aks ettiradi. Natijada, ijtimoiy va
ijodiy erkinlikni qo‘lga kiritgan san’at ahli oldida asrlar mobaynida orzu qilib kelingan xalq ma’anaviyati
yuksalib boradi. SHu boisdan adabiyot va san’at ahli oldida turldi millat va mamlakatlar taqdiri bilan
bog‘liq, yangi zamon tarixini yaratuvchi xalqlarning estetik tafakkuri hamda madaniyatini shakllantiruvchi
va rivojlantiruvchi badiiy ijodiyot namunalarini yaratish vazifasi turadi.
Keyingi yillarda tilimiz, dinimiz, madaniy merosimiz va urf-odatlarimizni mamlakatimiz va
xalqimiz istiqboli uchun qanchalik zarur ijtimoiy hodisa ekanligini badiiy obrazlar orqali xalqqa etkazish va
yosh avlodning ongida millatlararo munosabatlarni shakllantirish juda katta ijtimoiy-falsafiy vazifaga
aylandi. Bizning xalqimiz azaldan “badiiy adabiyotga, san’atga mehr qo‘ygan, u orqali umuminsoniy
qadriyatlardan bahra olgan avlod hamisha eng ilg‘or, eng mukammal avlod bo‘lib kelgan. Adabiyot-inson
ma’naviyatining yuksakligini, mukammalligini ta’minlovchi vositalardan biri. Uning asosiy g‘oyasi ham
insonni ulug‘lash, ezgulikni, adolatni, erkin, chinakam insoniy do‘stlikni, mehr-shafqatni targ‘ib
etishdir”[11. 37]. Uning negizida yoshlarning har tomonlama etukligini ta’minlashga qaratilgan badiiy
obrazlar va estetik madaniyatning betakror namunalari aks etgan bo‘lib, ular o‘z navbatida xalq ommasi
badiiy-milliy ongi va tafakkuridan o‘rin oladi.
O‘zbekistonda adabiyot va san’atga bo‘lgan munosabatni tadqiq etar ekanmiz, bu jarayon uzluksiz
va tarixiy
taraqqiyot mahsuli sifatida turli millat vakillarini birlashtiradi. Adabiyot va san’at yosh
avlodning estetik tafakkurida millatlararo munosabatlarni shakllantirishini Birinchi Prezidentimiz Islom
Karimov e’tirof etib, “Biz hamma vaqt keng aholi qatlamlarining ham mumtoz, ham zamonaviy milliy
madaniyatning eng yaxshi namunalaridan bahra olishiga imkon berib kelgan madaniyat sarchashmalariga
avaylab munosabatda bo‘lishni o‘rganib olishimiz lozim. O‘zbekistonda musiqa, tasviriy, monumental va
amaliy san’at sohalarida katta muvaffaqiyatlarga erishilganligi tasodifiy emas. Bu san’at turlari chet elda
keng e’tirof etilgan. Milliy va jahon madaniyatining eng yaxshi namunalarini keng targ‘ib qilish va
ommalashtirish yosh avlodni, hozirgi yoshlarimizni ma’naviy tarbiyalashning asosi bo‘lmog‘i kerak”[12.
535], degan edi.
Yoshlarda millatlararo munosabatlarni yuksaltirishga qaratilgan chora-tadbirlar va faoliyatlarimizda
san’atimizning bugungi kundagi barcha tur va janrlarida insonparvarlik va milliylik tuyg‘ularini o‘zida
ifodalashiga etishish erishish va yuksak ma’naviyatga qarshi bo‘lgan asarlar yaratilishiga yo‘l qo‘ymaslik
ko‘zda tutilgan. Binobarin, xalqimizning o‘ziga xos sharqona fazilatlari, boy ma’naviyatiga monand san’at
asarlarini targ‘ib etish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish, barcha san’at turlarini xalqimizning yuksak
Do'stlaringiz bilan baham: |
