Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

ILMIY AXBOROTNOMA TARIX 2019 - yil, 6 - son 
6 
Go‘ri Amir maqbarasi ham ikkinchi bosqichga kirib, naqshlar koshin burish deyiladi, ularni 
rangiga va joylashishiga qarab tahmonga terilib ustidan rang qilib qoplanadi hamda blok shaklida 
joylashtiradigan murakkab geometrik shaklida ishlatgan. 
Go‘ri Amir maqbarasi kirish qismida “susil” xatida Isfaxonalik me’morlar zaif qul uzuni 
kamtarona nomlash usta Muhammad Ibn Mahmud Bannoiy Isfaxonayi ishi deb yozgan, xatning ostida fon 
sifatida sipiral gul chizilgan. Bundan ko‘rinib turibdiki. me’mori isfaxonlik Muhammad ibn Mahmud 
Bannoiy ekanligi. Maqbara kirish ravotida ichki qismda sariq rangda so‘lis xatida xijir surasi 45-46 oyatlari 
bitilgan va uning mazmuni shunday: Olloh Muborak va tolo, albatta, taqvodorlar jannatlar, bog‘lar va 
chashmalardir. U janatiyga tinchlik omadlik va kirganlar deyilur (muallif). Huddi ravoqdagi ushbu yozuv 
O‘zbekiston obidalariga durdona bitiklar alohida qo‘yidagicha keltirilgan: “Ollox muborak va Tolo 
taqvodorlar es albatta bog‘lar va chashmada dirlar. U yerga sog‘-salomatlik tinch-omon yurganlar. Buyuk 
ollox tug‘ri so‘zlaydilar”[11]. Bu dengiz o‘tlari ham deb atashgan. Maqbaraning kirish qismi ravoq yonida 
esa yozuvlar uchib ketgan o‘rniga 1996-yilda Amir Temur tavalludi 660 yilligi munosabati bilan 
ta’mirlanib mulk surasi to‘liq yozilgan[11]. 
Maqbara minorasi aylanasiga suraxatiga oily surasi 26 oyati yozilgan pastgi qismida geometrik 
shakilda kufiy xatida olloxi akbar kalimasi takrorlanib yozilgan. 

---

ILMIY AXBOROTNOMA TARIX 2019 - yil, 6 - son 
7 
Minoraning bosh qismi muqornos 3 qirradan 8 qirragacha yulduzlar timsoli ta’mirlangan. Ko‘kga 
bo‘y so‘ngan olloh osmonini xolatga ustunsiz yaratgan degan ma’noni beradi. Maqbara ichkarisiga kirishda 
joylashgan eshik XV-asrdan saqlanib qolgan yagona yodgorlik bo‘lib, qayrag‘och daraxtidan ishlangan.
Maqbaraning ichki qismida tilla suv bilan yozilgan yozuvlar rus bosqini davrida qirib talangan edi. 
Mustaqillikka erishganimizdan so‘ng Temurning 660 yilligi munosabati bilan qayta tiklanib, shiftga asl 
holiga o‘xshatib tilla suvda bezak berildi. 
Shiftga olti qirrali burchaklar ichiga hamda shift yoniga to‘rt burchak shaklida kufiyda xatida to‘rt 
marotaba aylantirib Muhammad alyxi vasallalam isimlari yozilgan. Shiftdagi 5 yulduzlar 
musulmonchilikdagi besh farzni anglatadi. Amir Temur va temuriylar davri me’morchiligida bezaklar 
o‘ziga xosligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa, Samarqand shahridagi Go‘ri Amir nomi bilan mashhur maqbara 
bezaklari o‘ziga hosdir. 
Xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki, Amir Temur va temuriylar davrida amalga oshirilgan 
katta qurilish ishlari, birinchidan mamlakatni obodonlashtirishga, ikkinchidan madaniyatni yuksaltirishga 
va mamlakatni buyukligini dunyoga ko‘rsatishga xizmat qilgan. Shu jumladan, Amir Temur maqbarasi 
bezaklarida ham shu ikki omil namoyon bo‘lgan.