Ҳисобланади

Ахборот хавфсизлиги протоколларга кириш.
Протокол

• 
  Икки ёки ундан ортиқ томонлар бажарадиган, бирор-бир масалани ечиш учун лойиҳалаштирилган ҳаракатлар кетма-кетлиги протокол ҳисобланади.
  
• 
  Протоколни якка тартибда бажариб бўлмайди
  

Протоколлар қуйидаги ҳусусиятларга эга бўлиши керак:

• 
  амаллар бошидан охиригача тартибга эга, яъни ҳеч бир амал ундан олдингиси тугамагунча бошланмаслиги керак;
  
• 
  протоколнинг ҳар бир иштирокчиси протоколга бўйсуниши шарт;
  
• 
  ҳар бир амал айнан аниқланган бўлиб, икки хил маъно касб этмаслиги керак, ҳар бир вазиятдан аниқ чиқиш йўли бўлиши керак;
  
• 
  протокол учун битта иштирокчининг бўлиши етарли эмас (икки ёки ундан ортиқ бўлиши керак);
  
• 
  протоколнинг барча иштирокчилари аввалдан бажариладиган амаллар кетма-кетлиги билан таниш ва уни бажаришга рози бўлишлари керак;
  
• 
  томонлар бирор бир аниқ вазифани бажарадилар – бу мақсадсиз амаллар бўлмаслиги керак.
  
• 
  протокол тўлиқ бўлиши лозим – унда аниқ ҳаракатлар келтирилиши керак.
  

Протокол иштирокчилари

Воситачи ёрдамидаги протокол

Арбитрли протоколлар

Ўзига етарли протоколлар

Криптографик протоколлар (КП) қуйидаги бир неча иштирокчилардан таркиб топган тақсимланган алгоритмдир:

• 
  одамлар;компьютер дастурлари;
  
• 
  компьютерлар ва ҳисоблаш комплекслари;
  
• 
  маълумотлар базаси; алоқа тармоқлари;
  
• 
  аутентификация воситалари; ва бошқалар.
  

Ҳар бир иштирокчи томонидан бажариладиган амал қуйидагича бўлиши мумкин:

• 
  бошқа иштирокчига (ёки иштирокчилар гуруҳига) хабарни юбориш;
  
• 
  бошқа иштирокчидан хабар қабул қилиш;
  
• 
  ички амал, яъни иштирокчилар амалга оширадиган баъзи ҳисоблаш ишлари
  

КП иштирокчилари 3 синфга бўлинади:

• 
  Одатдаги (қонуний) иштирокчилар (А, В ва ҳакозо белгилар кўринишида ифодаланади, индекслар билан ҳам келиши мумкин)
  
• 
  Ишончли воситачи (Т белгиси кўринишида ифодаланади, индекс билан ҳам келиши мумкин)
  
• 
  Қуйидаги икки синфга бўлинувчи бузғунчилар:
  
• 
  Пассив бузғунчилар (Е белгиси кўринишида ифодаланади, индекс билан ҳам келиши мумкин).
  
• 
  Актив бузғунчилар (М белгиси кўринишида ифодаланади, индекс билан ҳам келиши мумкин).
  

Ахборот хавфсизлиги протоколнинг хоссалари

• 
  Аниқлик, Хавфсизлик (Яхлитлик, Махфийлик),Турғунлик,Самарадорлик,Адаптация,
  
• 
  Ҳужжатлаштирилганлик, Мобиллилик ва мослашувчанлик
  

Ахборот хавфсизлиги протоколларининг синфланиши

• 
  Иштирокчилар сонига кўра синфланиш
  
  • 
    икки томонлама;уч томонлама;кўп томонлама.
    
• 
  Юбориладиган хабарлар сонига кўра синфланиш
  
  • 
    интерактив (ўзаро хабарлар алмашинуви);
    
  • 
    ноинтерактив (фақат бир томонлама юбориш).
    
• 
  Протоколнинг белгиланган мақсадига кўра синфланиши
  
  • 
    хабар яхлитлигини таъминловчи протокол;
    
  • 
    ЭРИ протоколи (схемаси)
    
  • 
    Идентификациялаш протоколи
    
  • 
    Калитларни тақсимлаш протоколи
    

Ахборот хавфсизлиги протоколларининг вазифалари

• 
  Маълумотлар манбасининг аутентификацияси;
  
• 
  Томонлар аутентификацияси;
  
• 
  Маълумотлар махфийлиги;
  
• 
  Рад этишнинг мумкин бўлмаслиги;
  
• 
  Қабул қилганликнинг исботи билан рад этишнинг мумкин бўлмаслиги;
  
• 
  Манбанинг исботи билан рад этишнинг мумкин бўлмаслиги;
  
• 
  Маълумотлар яхлитлиги;
  
• 
  Қайта тиклашсиз уланишнинг яхлитлигини таъминлаш;
  
• 
  Қайта тиклашли уланишнинг яхлитлигини таъминлаш;
  
• 
  Фойдаланишни чегаралаш.
  

Ахборот хавфсизлиги протоколларига қилинадиган асосий ҳужумлар

• 
  Маълум калитлар бўйича ҳужум
  
• 
  Сеансни такрорлаш усули бўйича ҳужум
  
• 
  Ўзини бошқа шахс номидан кўрсатиш усули бўйича ҳужум
  
• 
  Луғат бўйича ҳужум
  
• 
  Каналга суқилиб кириш усули бўйича ҳужум
  
• 
  Протоколнинг обрўсизлантирилиши (компроментация)
  

Ахборот хавфсизлиги протоколларига мисоллар

• 
  IPSec SSL SSH WEP WPA Kerberos Diffi-Xelman va h.k.