Исми сулосий деб уч ҳарфлик исмга айтилади

O’zbekiston Milliy universiteti Tarix yo’nalishi tarix Fakulteti 2-bosqich 101-B guruh talabasi Sayfiyev Abdullohning Sharq tillari (Arab tili) fanidan tayyorlagan
MUSTAQIL ISHI
Aраб калималари уч қисмдир:
1. Исм – اسم
2. Феъл – فعل
3. Ҳарф – حرف
Исмга мисол: لُ َج ر
Феълга мисол: بَ َ َضر
Ҳарфга мисол: َن ع ، م ن

1. 
   Исм уч қисмдир:
   

1. 
   ث ي ُالث – Сулосий).
   

2). Рубоий – با ُ ر عي
3). Хумосий – ُُخاسي
Исми сулосий деб уч ҳарфлик исмга айтилади. د :Масалан ي َ ز
Исми рубоъий деб тўрт ҳарфлик исмга айтилади. َفر :Масалан ع َ ج
Исми хумосий деб беш ҳарфлик исмга айтилади. َل ,Масалан ج َفر َ س
2. Феъл икки қисмдир:
1. Сулосий – ثالثي
2. Рубоъий – باع ُ ر ي
Феъли сулосий деб уч ҳарфлик феълга айтилади. َ َب :Масалан َضر Феъли рубоиъй деб тўрт ҳарфлик феълга айтилади.
Масалан: َ َج ر َح د
Зоид бўлган (яъни орттирилган) ҳарфлардан аслий бўлган ҳарфларни танимоқдаги араб сўзининг тарозуси: الم، عني، فاء) фо, айн, лом) дир.
3. Ҳарф икки қисмдир:
1) Аслий ҳарф.
2) Зоид ҳарф. Аслий ҳарф шундай ҳарфки, َ ُني الم، ع ، فا ُ ء нинг биттаси қаршисида (баробарида) бўлади
Масалан: َ َل َ َب فَ ع – .вазнидаَ ض
Ҳарфи зоид шундай ҳарфки, َ ُني الم، ع ، ُ ларнинг فاء бирортаси қаршисида (баробарида) бўлмайди.
Масалан َ َل ف ع – أَ َ م َ أَ Бунда. вазнида كر َ م َ َ ни كر َل га فَ ع солиштирганда ا) алиф) ҳарфи зоид бўлади. َأ َ م َ كر нинг асли ُ َكر َ .дир
Аслий ҳарф уч ҳарфлик бўлган калимада у учтадир:
дир الم бир ва عني، فا
Аслий ҳарф тўрт ҳарфлик бўлган калимада .дир الم икки عني، فا :тўрттадир
Аслий ҳарф беш ҳарфлик бўлган калимада .дир الم уч عني، فا :бештади
Уч ҳарфлик калима икки қисмдир:

1. 
   د ثالثي رََّم) ُُсулосий мужаррад), яъни, ҳарфи зоид йўқ (якка) калималар.
   
2. 
   زي ثالثي د ( сулосий мазид), яъни, ҳарфи зоиди бор калималар.
   

Сулосий мужаррад шундай калимадирки, унинг уч аслий ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилмаган бўлади.
Масалан: َ َل َ َب فَ ع – .вазнида

Сулосий мазид шундай калимадирки, унинг уч аслий ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилган бўлади.

Масалан َ َل ف ع – أَ َ م َ .вазнида
Тўрт ҳарфлик калима ҳам сулосийга ўхшаш икки қисмдир:
َّرد .
1 (мужаррад Рубоийُُ (مَ رباعي رباعي زيد .
2 َ م) Рубоий мазид).
Рубоий мужаррад шундай калимадирки, унинг аслий тўрт ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилмаган бўлади.
Масалан: َ لَل فَ ع – َ َج ر َح .вазнида
Рубоий мазид шундай калимадирки, унинг аслий тўрт ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилган бўлади.
Масалан: َ لَل ت – َ َفع َ َج َ َد خر .
Беш ҳарфлик калима ҳам икки қисмдир:
1.мужаррад хумосийُُ (خاسي ُُمََّرد ).
2 (ز ُُخاسي ي َ م) хумосий мазид.
Хумосий мужаррад шундай калимадирки, унинг аслий беш ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилмайди.
Масалан ر َ َ حم ج) қари кампир) – ل لَل .
Хумосий мазид шундай калимадирки, унинг беш аслий ҳарфининг устига бирор ҳарф орттирилади.
Масалан: َ َد حن س ل يل – (туя қайсар ي لَل) .вазнидa
Хумосий: َ َد ر س حن келган)