Ismailova Zukhra Karabayevna, Maxsudov Po’lat Maxsudovich, Ergashev Oybek Karimovich

 O‘qitishning  tarbiyalovchi  xarakteri  tamoyili
. 
Mustaqillik  tufayli 
O‘zbekistonda  demokratik  jamiyat  qurishni  amalga  oshirilmoqda.  Bunda  ta’lim-
tarbiya tizimi ham tubdan isloh etilmoqda.  
A.Avloniy  ta’lim  bilan  tarbiyani  uzviy  ravishda  olib  qaraydi  va 
dars  ila 
tarbiya  orasida  bir  oz  farq  bo‘lsa  ham,  ikkisi  bir-biridan  ayrilmaydurg‘on, 
birining vujudi biriga boylangan jon ila tan kabidur -
 deb ta’kidlaydi. 
O’zbekiston  Respublikasining  birinchi  Prezidenti  I.A.Kariimovnnng 
“YUksak ma’naviyat – engilmas kuch asarida”
 
ta’limni tarbiyadan, tarbiyani esa 
ta’limdan ajratib bo‘lmaydi – bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi
 – deb 
ta’kidalanadi. 
 
O'qitish  va  tarbiyalash  jarayonlari  bir-biriga  uzviy  bog'liq  bo'ladi.  O'qitish 
bilim berish vazifalarini hal qilish bilan birga talabalarga juda katta tarbiyaviy ta'sir 
ham  ko'rsatadi.  U  talabalarning  bilish  imkoniyatlarini  va  ijodiy  qobiliyatlarini 

---

 
38 
rivojlantirishga,  ularning  o'quv  va  mehnat  faoliyatidagi  faolligi  va  mustaqilligini, 
bilimga qiziqishini oshirishga yordam beradi. 
Biroq  o'qitish  jarayonidagi  tarbiyaning  maqsadi,  mazmuni,  g'oyaviy 
yo'nalishi va talabalarga ta'sir etish samaradorligi bir qator shartlarga bog'liq bo'lib, 
ulardan  asosiylari:  o'rganilayotgan  fanning  mazmuni,  o'quv  mashg'ulotlarining 
tashkil etilishi va metodikasi hamda bu mashg'ulotlarni o'tkazayotgan pedagogning 
shaxsiy fazilatidir. 
O'quv mashg'ulotlarining to'g'ri tashkil etilishi va ularni o’tkazish metodikasi 
talabalarga  juda  qattiq  tarbiyaviy  ta'sir  ko'rsatadi.  Mashg'ulotlarda  talabalarning 
bilim,  ko'rtikma  va  malakalarni  egallashga  doir  individual  ishlari  ham,  bu 
ishlarning guruhli ko'rinishlari ham qo'llaniladi. 
Ta'lim-tarbiya  jarayonining  samaradorligini  oshirish  maqsadida  tarbiyaviy 
yo'nalishning ustuvorligini ta'minlash asosiy mezon hisoblanadi. 
Tarbiya orqaligina inson o'z shaxsini anglaydi. O'z-o'zini anglagan kishigina 
o'z  qobiliyatlari  va  imkoniyatini  bilgan  holda  ehtiyojini  shakllantirish  zaruratini 
vujudga keltiradi. 
Ta’lim jarayonida o‘tilayotgan mavzuning mazmunidan kelib chiqqan holda 
tarbiyaviy  tomonlarini  to‘g‘ri  belgilash  ham  uni  ta’lim  bilan  birga  bir  butunlikda 
amalga oshirishni ta’minlash juda muhimdir. Ta’lim va tarbiyaning birligi: 

 
o‘zlashtirilayotgan  ilmiy  bilimlar  orqali  ta’lim  oluvchilarda  ilmiy 
dunyoqarashni tarkib toptirish; 

 
shu  jarayonda  ta’lim  oluvchilarga  muayyan  ma’naviy  sifatlar,  ahloq 
normalarini singdirish; 

 
ta’lim  oluvchilarning  aqliy  kamoloti,  qobiliyatlarini  yanada  rivojlantirib 
borish va hokazo.