Islom mazhabchiligi

ISLOM EKSTREMIZMI - islomning qad. g‘oyalari va ideallarini qayta

tiklashni kuch ishlatish yo‘li b-n amalga oshirishga qaratilgan diniy-siyosiy

harakat. Bunday harakat diniy mutaassiblikka asoslangan bo‘lib, muayyan

mazhab ta’limotiga qattiq yopishib olish oqibatida yuzaga keladi va

ko‘pincha muayyan siyosat va iqtisodiy manfaatlarni ta’minlash

maqsadida amalga oshiriladi. Islom dini doirasida birinchi ekstremistik

oqim - xorijiylar harakati edi. Xorijiylar Ali ibn Abu Tolib b-n umaviylar

davlatining asoschisi Muoviya o‘rtasidagi urushni muzokara va kelishish

orqali to‘xtatish siyosatiga Ali rozilik bergani uchun unga qarshi bo‘ldilar.

Xorijiylardan biri Abdurahmon ibn Muljam as-Sorimiy 661 y.da 4-xalifa Ali

ibn Abu Tolibni yarador qilib o‘ldirdi. Xorijiylar umaviylar va abbosiylar

xalifaligaga qarshi urush olib borib, juda ko‘p musulmonlarning o‘limiga

sabab bo‘ldi. Zamonlar o‘tishi b-n ular barcha islom jamoasining

qarshiligiga uchradi. 10-a.da O’rta Sharkda Hamdon al-Ash’as "al-

Karomita" deb atalgan diniy-siyosiy harakatga asos soldi. Bu harakat

vakillari boshqa mazhablar tarafdorlarini o‘ldirish siyosatini olib bordi. 12-

a. boshida ismoiliylardan Hasan Sabboh (1124 y.v.e.) va uning tarafdorlari

o‘z diniy g‘oyalari va siyosiy maqsadlarini amalga oshirish uchun qurol

ishlatish, qatl qilish, yo‘lto‘sarlik, terrorchilikdan foydalanib kelgan. Ularning

03 Oktyabr 2006, 21:53:47

---

asosiy qarorgohi va markazi Alamut qal’asi (Eron)da bo‘lgan. Ular hashish

(giyohvandlik moddasi)ni qo‘llash yo‘li b-n fidoyilarni tarbiyalab, o‘z

muxoliflarini o‘ldirishga buyurgan. Keyinroq Alamut qal’asi Xuloku

tomonidan zabt etilib, ularning terrorchilik va siyosiy faoliyatiga barham

berildi. 18-a. o‘rtalarida hanbaliy mazhabining ayrim vakillari ta’limotidan

foydalanib, Muhammad ibn Abdulvahhob (1703-1794) diniy ekstremistik

harakat - vahhobiylikka asos soldi. Keyingi yillarda vahhobiylar harbiy

tayyorgarlikdan o‘tib, Tojikiston va Chechenistonda qo‘poruvchilik,

terrorchilikni kuchaytirdilar.

Qayd etilgan

Shahina