Ислом Каримов

6.2. Параметрли ва параметрсиз функциялар 
Юқорида айтиб ўтганимиздек, процедура ҳисоблаб берган натижалар 
унинг фактик параметрлари орқали асосий дастурга узатилади. Лекин, айрим 
пайтларда процедура параметрсиз ҳам бўлиши мумкин. Бу ҳолда асосий 
дастурнинг барча параметрлари процедура параметрлари ролини бажаради. 
Параметрсиз процедурада ҳам процедуранинг барча бўлимлари сақланиб 
қолади, фақат параметрлар рўйхатигина қатнашмайди. 
Процедура билан асосий дастурни боғлайдиган асосий фактор бу – 
процедура параметрларидир. Параметрларни иккита типга ажратилади: 
қийматли параметрлар (параметр-қиймат), ўзгарувчили параметрлар (пара-метр 
- ўзгарувчи). 

---

6.3. Қиймат қайтармайдиган функциялар 
~ 28 ~ 
Параметр - қиймат бу процедурани ишлаш жараёнини таъминловчи 
параметрлар ҳисобланади, яъни асосий дастур қийматларини процедурага
узатадиган параметрлардир. 
Процедурага мурожаат қилишда формал ва фактик параметрларнинг 
типлари ўзаро мос келиши керак, акс ҳолда дастур хато тузилган ҳисобланади. 
Юқоридаги дастурдан кўриниб турибдики, a ва b формал параметрлар ўрнига 
натижавий қийматлари маълум ифодалар қўйилди. Демак, қийматли фактик 
параметрлар ўрнига, шу типли натижага эришувчи ифода ёзилиши мумкин. 
Бундан ташқари, процедурада киритилган a ва b параметрлари фақат 
процедуранинг ичидагина маънога эга, ташқарида, мисол учун асосий дастурда 
улар тушунарсиз, қийматлари аниқланмаган миқдорлардир. Шунинг учун, 
қийматли параметрларга процедура натижаларини ўзлаштириб, асосий дастурга 
узатиб бўлмайди. 
Параметр-ўзгарувчини 
параметр-қийматдан 
фарқ 
қилиш 
учун 
процедурани аниқлашдаги параметрлар рўйхатида ўзгарувчи олдидан 
(&)
белгиси қўйилади. Параметр - ўзгарувчидан олдин албатта, унинг типи 
кўрсатиб қўйилади. Юқорида айтганимиздек, формал параметр - қиймат ўрнига 
процедурага мурожаат вақтида шу типли ифода ёзиш мумкин бўлса, параметр - 
ўзгарувчи учун бу ҳол мутлақо мумкин эмас.