Islom karimov nomli toshkent davlat texnika universiteti magirtratura bo


-§ Спонтан ва мажбурий нурланишлар



Download 1,7 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/27
Sana24.02.2022
Hajmi1,7 Mb.
#199465
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27
Bog'liq
nanoklasterli kremniy asosida fotoelement tayyorlash texnologiyasini yaratish va uning asosiy parametrlarini tadqiq qilish

1.1-§ Спонтан ва мажбурий нурланишлар 
Алоҳида зарраларнинг спонтан ўтишларидан фарқли ўлароқ, 
зарраларнинг бир сатҳдан иккинчисига нурланишсиз ўтишлари учун ўзаро 
таъсирлашувчи А-зарра билан бошқа В зарранинг бўлиши шарт. 
Айнан шундай ўзаро таъсирлашувларда зарра 1-ҳолатдан 2-ҳолатга ёки 
2-ҳолатдан 1-ҳолатга ёруғлик квантини нурламай ёки ёруғлик кванти 
таъсирисиз ўтади. Зарранинг бошқа зарра билан тўқнашуви натижасида 
ғалаёнлантирилган ҳолатга ўтиш жараёни (1г-расм) 

U

-

кинетик энергия 
сарф бўлади ва қуйидаги
А(1) 

U



(1.5) 
ифодада кўрсатилгандек равишда рўй беради. 
Тўқнашувлар натижасидаги релаксация жараёнида ғалаёнланган 
зарранинг энергияси тўқнашуви зарраларнинг илгариланма энергиясига ёки 
В заррани ғалаёнлантиришга сарф бўлиши мумкин. Ушбу жараён қуйидаги 
А(2) 



1

U
(1.6) 
кўринишда рўй бериши мумкин. 
Зарраларнинг бир сатҳдан иккинчи сатҳга мажбурий ўтишлари А. 
Эйнштейннинг гипотезасига биноан фақат 1.1 ифодадаги шартни 
қаноатлантирувчи 
электромагнит 
резонанс 
квантлар 
билан 
ўзаро 
таъсирлашувда рўй бериши, яъни мажбурий ўтишларининг эҳтимоллиги 

о 
частотали ташқи электромагнит майдондагина нолдан фарқлидир. А. 
Эйнештейннинг гипотезасига биноан ташқи резонанс частотали майдон 
таъсирида зарра 1-энергетик сатҳдан 2-энергетик сатҳга электромагнит 
квантларнинг резонанс ютилиши натижасида (1б расм), яъни 
А(1) 

h

о


(1.7) 



кўринишда ўтишидан ташқари, зарранинг 2 энергетик сатҳдан 1 энергетик 
сатҳга қуйидаги 
А(2) 

h

о


1


2h

о
(1.8) 
жараён бўйича ўтиши мумкин. Ушбу 1в расмдаги жараёнда зарра мажбурий 
равишда фотон чиқаради, яъни квант зарранинг мажбурий электромагнит 
нурланиш жараёни рўй беради. Бу жараён квант электроникасининг ёки 
лазерлар физикасининг асоси бўлиб хизмат қилди. 
Зарраларнинг бирлик вақт ичидаги W
12
ва W
21
мажбурий ўтиш 
эҳтимолликлари резонанс квантларнинг ҳажмий n
p
зичлигига, ёки бошқача 
қилиб айтганда ташқи электромагнит майдоннинг спектрал зичлигига 
пропорционалдир, яъни 
 
 












21
21
12
12
W
W
(1.9) 
бу ерда В
12
ва В
21 
- Эйнштейннинг мос равишда мажбурий ютилиш ва 
нурланишлар учун коэффициентлари. 
Заррани юқори энергетик сатҳдан қуйи энергетик сатҳга мажбурий 
ўтишидаги электромагнит квант нурланиши уни мажбурловчи электромагнит 
нурланиши квантига айнан ўхшашдир, яъни частоталари, фазалари, 
қутбланиш текисликлари, тарқалиши йўналишлари бир хил. 

Download 1,7 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   27




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish