Islom karimov nomidagi toshkent davlat

XISOB QISM.


Ammoniylangan namakob (tuz eritmasi) ni karbonlash va natriy bikorbonatni filtrlash

.
Bikorbonatning kristall quyqalari rangsiz eritmadan filtrlash yo‘li bilan ajratiladi.

Filtrlashda

((NH₃) bog‘l, (Cl^-) va (SO₄^2-) – filtrlangan suyuqlikdagi bog‘langan NH₃, xlor ioni va sulfat ionlarining kontsentratsiyasi, n nisb)

Filtrlashda natriy bikorbonatning yo'qotilishi karbonlash va filtrlashda natriyning ishlatilishi darajasiga asosan hisoblanadi, %,

NH₃ ishlatilish darajasi (%) quyidagi formuladan hisoblanadi.

Oxak sodali namakobni tozalashda quyidagi reaksiyalar boradi:

MgCl₂+Ca(OH)₂= CaCl₂+Mg(OH)₂;

CaCl₂+ Na₂CO₃= CaCO₃+2NaCl ;

CaSO₄+Na₂CO₃= Na₂SO₄+CaCO₃ ;

Ca(OH)₂ + Na₂CO₃= CaCO₃+2NaOH

Mg(OH)₂ ni cho‘ktirish uchun (1 – reyaktsiya bo‘yicha) Ca(OH)₂ ning zaruriy sarfi

(0,63∙74)/95,2= 0,49 kg.

[74 va 95,2 – Ca(OH)₂ va MgCl₂ larning molyar massasi] 10% mo‘l miqdorida Ca(OH)₂ sarfi

0,49∙1,1=0,54 kg

Soda sarfi, kg

Kalsiy xloridning CaCO₃ ga o‘tishida

(0,63∙106)/95,2=0,7

[106 Na₂CO₃ ning molekulyar massasi]

Sarflanadigan namakobdagi kalsiy xlorid CaCO3 ga o‘tishi uchun

(0,33∙106) / 111= 0,32

[111 – CaCl₂ ning molekulyar massasi]

Namakobdagi kalsiy sulfatning CaCO3 ga o‘tishi uchun

(6,71∙106) / 136= 5,22

[136 – CaSO₄ ning molekulyar massasi]

Mg (OH)₂ cho‘ktirish uchun kiritilgan ortiqcha Ca(OH)₂ bug‘lash uchun:

Sodaning umumiy sarfi:

0,7+0,32+5,22+0,07=6,31 kg

1 m³ namakobni tozalash uchun standart 95% li sodaga qayta hisoblanganda uning sarfi.

(6,31∙100)/95=6,64 kg ni tashkil etadi.
Ammoniylangan namakob Na₂HCO₃ , NH₄Cl, va NH₄HCO₃ ga to‘yingan eritma hosil bo‘lguncha karbonlanadi. Karbonlashning oxirgi xarorati 32 ⁰C

1000 kg Na₂HCO₃ olish uchun zarur bo‘lgan NaCl miqdori, natriy va ammiakning qo‘llanilish darajasi, boshlang‘ich NaCl eritmasi kontsentratsiyasini aniqlang.

Yechish: Hisobni olib borish uchun rasmdan foydalanamiz.

Osh tuzi eritmasining ammiak va karbonat angidrid gazi bilan qayta ishlaganda sistema tarkibining tasvir nuqtasi NaCl ga mos keluvchi B (∙) dan, NaHCO₃ tarkibini ifodalovchi D (∙) ga tomon ko‘chadi. Uchastkadagi tarkib sistemasi NaHCO₃ kristallarining maydoniga tushadi. Shuning uchun bu diogramma chegarasida yetarli kontsentrlangan NaCl eritmasi qo‘llanilganda ammoniylash va karbonlash jarayonida qattiq fazaga NaHCO₃ ajralish bilan kechadi.
Masala shartiga ko‘ra jarayon so‘ngida suyuq faza bir vaqtda NaHCO₃ , NH₄Cl va NH₄HCO₃ bilan to‘yingan bo‘lishi, yahni uning tarkibi E(∙) bilan ifodalanishi lozim.
Eritma hosil qiluvchi NaHCO₃ kristallanishidagi sistema tarkibini aniqlash uchun NaHCO₃ kristaldan A (∙) E(∙) da kristallanish chizig‘i o‘tqazamiz. Nurlar chizig‘i bilan kesishayotgan joydagi a(∙) sistemaning muvozanat tarkibini belgilaydi.