ko’pab mamlakatlarida prokatlash maxsuloti bo’lgan list materiallarning sifatini
yaxshilash ya’ni ularning umrboqiyligi, ishonchliligi va ishlovchanligi kabi
xossalarini yaxshilash ustida ilmiy izlanishlar olib bormoqda. Ushbu natijalarga
erishishda esa albatta energiya tejamkor usullarni rivojlantirishga katta ahamiyat
intensiv plastik deformatsiyalash va shu yo‘l bilan olinadigan listli metallarni
ishlab chiqishni yangi texnologiyalarini yaratish muhim vazifalardan biri bo‘lib
“UzMetkombinat “ AJ ushbu korxonadan misni qabul qilib olib, misdan mis
qotishmalari va mis listlarini ishlab chiqaradi.
sabablardan biri bu uning yuqori elektr o‘tkazuvchanlik xossasidir. Mis issiqlik
o‘tkazuvchanligi va elektr o‘tkazuvchanligi bo‘yicha kumushdan keyin turadi.
5
tayyorlangan buyum va detallar o‘z xossalarini yo‘qotmasdan uzoq vaqt turadi.
Mis texnikada eng ko‘p ishlatiladigan metall bo‘lib, toza holatda, asosan,
elektrotexnikada
ishlatiladi.
Lekin
ishlab
chiqarishda
faqat
elektr
o‘tkazuvchanlikning o‘zi emas, balki, materialning mustahkamligi ham katta
ahamiyatga ega. Mis esa yuqori plastiklikka ega. Shuning uchun hozirgi
kunda misning asosan qotishmalari keng qo‘llaniladi. [3]
Hozirda respublikamizda maishiy texnika ishlab chiqarish juda jadallik bilan
rivojlanib bormoqda. Bularga “ARTEL”, “ROISON”, “SAMSUNG” kabi
kompaniyalarning maishiy texnikalarini misol qilishimiz mumkin. Ushbu
korxonalarda misning rux bilan hosil qilgan qotishmasi latunlar qo’llaniladi.
Texnikada tarkibidagi rux miqdori 5- 45% gacha bo’lgan latunlar ishlatiladi.
Hozirda ishlab chiqarish tarkibida 45% gacha rux tutgan latunlardan
foydalaniladi. Bundan tashqari misning qalay, alyuminiy, qo’rg’oshin, berilliy
va boshqa elementlar bilan qotishmalari, ya’ni bronzalarga ham talab katta.
Bugungi kunda respublikamizda metallarni bosim bilan ishlash sanoatini
rivojlantirish muhim amaliy ahamiyatga ega bo’lgan dolzarb ilmiy –texnik
muammolarni xal qilish bilan bir qatorda iqtisodiy samarani yanada oshirish
muhim axamiyat kasb etmoqda. Bularga quyidagi ilmiy izlanishlarni misol
keltishimiz mumkin: yuqori eksplutatsion ko’rsatkichlarga ega va yaxshilangan
mexanik xossali listli metallarni yaratish va ularning tuzilishi, yuzasining sifati,
o’lchamlarining aniqligini oshirish, maxsus dispers strukturali materiallarni
tejamkor texnologiyalar asosida olish, list metallarni prokatlashning
zamonaviy yuqori unumdor va tejamkor texnologik jarayonlarini ishlab chiqish.
Asimmetrik prokatlash ham mis va uning qotishmalaridan list prokat
maxsulotini olishning energiya tejamkor va mustahkam material olish
usulidir.[4]
Yuqorida keltirilgan fikrlar va misollar mis va uning qotishmalaridan
tayyorlangan list materiallarni mustaxkamligini oshiruvchi va energiya tejamkor
texnologiya ishlab chiqish mavzusini dolzarbligini izohlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: