Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filial

Синхронгенераторнингишлашпринципи
Уйғотишчўлғамларироторганисбатанқўзғалмас магнит оқимиФ₀ (14.3-расм) ҳосилқилади. Устаторва ротор оралиғида синусоида қонунибиланўзгаради. Ротор айлантирилганда магнит оқими у биланбиргаликдаайланадивадаврийравишда статор чўлғамлариникесибўтибундаучфазали ЭЮК индукциялайди
. (14.1)
буердаw - статорнингфазасидагичўлғамлар сони, - чўлғамкоэффициенти.


14.3 – расм.
Е_А, Е_В, Е_С фаза ЭЮК лари ўзаротенгвабир-биридан 120⁰фарққилади. Агарбучўлғамгаистеъмолчиуланса, чўлғамлардан ток ўтабошлайдиваФ_я магнит оқимивужудгакелади. Машинанингасосий магнит оқимигабуоқимнингтаъсириякорреакциясидейилади. У истеъмолчинингхусусияти-га боғлиқ, яънистаторнинг ЭЮК си ва токи орасидагифазаларфарқигабоғлиқбўлади. Актив истеъмолчида=0статорнинг магнит оқимиФ_яn=60 тезликбиланайланадиваучта фаза токи таҳсиридавужудгакелади. Унингайлаништезлигиасосий магнит оқимтезлигибиланбир хил бўлади. Умумийоқим синхронтезликбиланайланадивароторганисбатанқўзғалмасбўлади. ОқимФ_Яистеъмолчи актив бўлгандаФ_яqшаклидабелгиланади, у ҳолда
,
. (14.3)

Индуктивистеъмолчида бўлиб, А фазасинингўтказгичларида ток якорp 1/4 давргабурилгандансўнгмаксималбўладива магнит оқимиФ_ябумоментдаФ_яdбиланбелгиланади, Ф₀оқимганисбатанмагнитсизлантирувчибўлади. Шу сабаблииндуктивқаршиликумумийоқимникамайтирувиҳисобланади. Сиғимқаршилигиэса бўлиб, Ф_яякорpоқимигақарама-қаршийўналганвамагнитловчиоқимҳисобланади. БуҳолдаФваЕякорpреакциясиҳисобигаортади. Умумийҳолдаагаристеъмолчи актив-реактив характергаэгабўлса, якорpоқими бўлади.

Генераторнинг ЭЮК сини соддалаштирилгантенгламасиниқуйидагиифодабиланёзишмумкин:
, (14.3)
буердаU – статор чўлғамларидагиёкиистеъмолчидагикучланиш; Е₀ – асосий ЭЮК; Х_С – синхрониндуктивқаршилик (Х_я+Х_т); Х_яваХ_т – мосравишдаякорнинг магнит оқимиватарқалиш магнит оқимитаъсиридагииндуктивқаршиликлар.