Islamdag’ı mazhablaр Иslamdag’ı бағдарлар Sunniylik ha’m shialıq

Суннийлик а2ымы – «а8лы сунна вал жамоа» деп аталады. Бул с5з арабша «сунна» с5зинен алын2ан болып, «8у3ы3ый ислам д1ст6рлерини4 8а3ый3ый т1репдарлары» деген м1нини билдиреди. Суннани хадис яки №ураннан кейинги Ислам шариатыны4 дереги деп есаплайди. Суннийлик а2ымы 2 ахыдалы3: ашария 81м матуридия т1лийматына 1мел етеди.
Сунна арабша (ас-сунна к5пликте -суннан)- жол, ж5нелис, я2ный «р17аят», «на3ыл», «яд», «1дет», «6рп-1дет», «ис-81рекетлер» м1нилерин а4латады. Сунна Исламда №ураннан кейин оны толтыры7шы дерек, Ислам ила8ияты 81м шариатыны4 екинши тийкары сыпатында енгизилген. Мусылман сунналары к5плеп 8адислерден пайда бол2ан. *адис с5зини4 д1слепки м1ниси (арабша к5пликте «ахадис» с5зинен) – «хабар», «билдири7», тар м1нисте «б5лек»(тситата). Р1смий м1нисте 8адис – Му8аммед Пай2амбар (с.а.в.) с5злери 81м 1мелий ислери 8а33ында р17аятлар. Бул м1нисте 8адис тек Му8аммед Пай2амбар с5злерине 3атнас3анда 2ана ислетиледи. Айырым уламалар болса, 8адис дегенде тек Пай2амбар 2ана емес, сахабалардан 81м берген хабарларында т6синеди. Айырым 8адисшилер тек Пай2амбар с5злерин 2ана 8адис, бас3алардикин болса хабар деп ата2ан. Сол себептен 81м Пай2амбар 8адислерин топла7шылар му3аддес, бас3а, бас3а тарийх, 317имлер на3ыл 3ылы7шылар ахробий делинген. №андайлы2ынан 3атий н1зер, 81зир мусылман 1леминде 8адис делингенде Пай2амбарды4 с5злери, минез-3улы3 т6синиледи.
*адис – Исламда №ураннан кейинги му3аддес дерек есаплан2ан, Бунда Му8аммедти4 5мири, искерлиги 81м к5рсетпелери, оны4 дини, минез-3улы3 д1ст6рлери 5з с17лелени7ин тап3ан. Му8аммед Пай2амбар бир г1п айт3ан яки белгили бир исти 3ылып к5рсеткен болса ямаса бас3аларды4 3ылып атыр2ан исин к5рип, оны тастыйы3лама2ан болса, сол 6ш жа2дайда 81р бири 8адис деп аталады. *адислерде Ислам ахкомлары, я2ный фарз, возиб, суннат, мустахаб, халал, харам, махрух, мубох сыя3лы 1мел т6рлеринен тыс3ары 1деп-икрамлылы33а тийисли д1ст6рлер тал3ын етилген. Онда халы3 арасында ке4 тар3ал2ан 1деп-икрамлылы33а тийисли ма3ал, 3ымбатлы 8икметли г1плери 31м 3амтып алын2ан.
*адислерде ибадатты4 т1ртип 3а2ыйдалары 81м оларды орынла72а да7ат ети7 менен бирге инсаний пазыйлетлер ке4 тар3ал2ан, инсанийлы3 м1ниске да3 т6сирету2ын разил ис-81рекетлер кескин 3ураллан2ан. Соны4 ушын 81м Исламны4 д1слепки тар3алы7 д17иринен-а3 мусылманлар арасында 8адислерге ж6д1 6лкен итибар берилген. Еситкен 81р бир 8адисти 31телеспей, негизги 8алында бас3алар2а жеткизи7ге 3атан 3арар етилген. Бул 8а33ында Му8аммед Пай2амбар 5зи мусылманларды тез тез хабарландырып тур2ан. *адис мазмуны 81м ибарасын бузып яки 5зинше жа4а 8адис то3ып тар3аты7шылар 3атты жазалан2ан. Бундай талапша4лы3 Пай2амбар 5лиминен кейинде 81м 8адислерди4 негизги халында са3ланып туры7ына имкан берeди.