Искусство беларуси эволюция стилей в искусстве беларуси

ОСНОВНЫЕ ПАМЯТНИКИ ИЗОИСКУССТВА БЕЛАРУСИ XV В.

Беларусь з’яўляецца захавальніцай позневізантыйскай мастацкай традыцыі 15 стагоддзя, прадстаўленай грэчаскай візантыйскай або італа-крыцкай школай, па азначэнні вядучых прадстаўнікоў рускай візантыстыкі пачатку 20 стагоддзя Н. П. Кандакова(руск.) бел. і М. П. Ліхачова. У 15 стагоддзі гэтая традыцыя была добра вядомая на беларускіх землях і аказала ўплыў на фарміраванне мясцовай школы іканапісу. Для сучаснікаў «крыцкая манера» была вышэйшай ацэнкай іканапіснага твору. Пра гэта гаварылася ў адным з самых значных кіраўніцтваў па тэхніцы іканапісу Дыянісія з Фурны(руск.) бел. Аднак, у адрозненне ад славянскіх іканапісных традыцый беларускія майстры пачалі карыстацца светлаценямі для выяўлення формы. Яны пачынаюць мадэляваць аб’ём, рабіць глыбіню і перспектыву. Гэтыя тэндэнцыі добра ілюструецца такімі творамі XVI ст., як Ікона Святой Параскевы і Абраз Хрыста Уседзяржыцеля. Беларускі іканапіс XV—XVI стагоддзяў развіваўся ў складаных умовах паланізацыі насельніцтва. У гэтай сітуацыі асабліва важнай стала дзейнасць праваслаўных манастыроў і царкоўных брацтваў, пры якіх існавалі іканапісныя школы, друкарні, майстэрні па шыцці аблачэнняў, апрацоўцы металу, аздабленні кніг.
Падпісны выяўленчы матэрыял, звязаны з Турава-Пінскімі землямі паказвае, што ў канцы 15-пачатку 16 стагоддзя ў межах Турава-Пінскай епархіі працягвае развівацца мясцовая іканапісная традыцыя. Напрыклад, вядомы двухбаковы драўляны разьбяны вобраз з сюжэтам «Сафія Мудрасць Божая ствара сабе Дом» на адным баку і чатырохчасткавай іконай «Успенне», «Узнясенне», «Праабражэнне», «Каляды» на іншым — яркае таму сведчанне. Твор было створаны ў 1496—1501 гадах па замове пінскага князя Фёдара Іванавіча Яраславіча святаром-разьбяром Ананіям, як ён сябе называе ў надпісы «папом Ананіям». Наяўнасць такога вызначана беларускага помніка, як дадзены дыптых, які мае надпісы аўтара і заказчыка і «гаворыць» на беларускай мове — знамянальная з’ява для 15 — пачатку 16 стагоддзя. Майстар піша, што ён «робил» для князя, ужываючы добра нам зразумелую беларускую лексіку. Але, акрамя таго, абраз айца Ананія адкрывае новую для таго часу тэму Сафійнасці, якая стане развівацца на Русі некалькі пазней. Пінскі аўтар абапіраўся на ўласныя іканаграфічныя распрацоўкі, але ў аснове ляжала добрае знаёмства з візантыйскай традыцыяй, якая паказвала, якім чынам можна фармаваць у візантыйска-сімвалічным стылі іканічнае выказванне, як можна мовай выяўленчага знака выказаць пэўную ідэю.

20.