Ishqoriy metallar Tayyorladi: sayfiddinova nurjahon

Ishqoriy metallar

Tayyorladi: SAYFIDDINOVA NURJAHON

Qabul qiluvchi: G'ANIYEV BAHTIYOR

Gurux: 2_2 kim 19

Dars rejasi:

1.Ishqoriy metallar haqida umumiy ma’lumot,

2.Tabiatda tarqalishi, atom tuzilishi

3. Ishlatilishi

“Xotira mashqi”

• O’quvchilar o’zlari yoqtirgan raqamdagi metallarni zanjirni uzmasdan aytishadi.

“Topqirlik mashqi”

• 1.Eng yengil metall ?
• 2.Eng og’ir metall ?
• 3.Silikat sanoati qanday turlarga bo’linadi ?
• 4. Metallar korroziyasi nima?
• 5.Davriy sistemada nechta guruh bor ?
• 6.Qaysi metall suyuq ?
• 7.Metallarni olish usullari?
• 8.Davriy jadvalni kim yaratdi ?
• 9.Eliktroliz qonunlarini o’rgangan olim ?

To’g’ri javoblar

• 1.Eng yengil metall ? (Litiy)
• 2.Eng og’ir metall ? (Osmiy)
• 3.Silikat sanoati qanday turlarga bo’linadi ? (shisha, sement, keramika)
• 4. Metallar korroziyasi nima? (Yemirilish, zanglash)
• 5.Davriy sistemada nechta guruh bor ? (8 ta)
• 6.Qaysi metall suyuq ? (Simob)
• 7.Metallarni olish usullari? (pirometallurgiya, gidrometallurgiya, elektrometallurgiya)
• 8.Davriy jadvalni kim yaratdi ? (Mendeleyev)
• 9.Eliktroliz qonunlarini o’rgangan olim ? (Faradey)

Ishqoriy metallar davriy jadvalning 1-guruhida joylashgan bo’lib, Li, Na. K, Rb, Cs, Fr elementlarini o’z ichiga oladi  

• Atom yadrolarining zaryadi ortib borishi bilan ularda elektron qobiqlar soni va atom radiusi ortib boradi, tashqi elektronlarning yadroga tortilish kuchi va ionlanish energiyasi kamayib boradi, metallarning faolligi kuchayadi. Fransiy tabiatda uchramaydigan sun’iy radioaktiv element.

Litiy
Natriy
Kaliy
Rubidiy
Seziy
Fransiy

Ishqoriy metallar atomlarining tuzilishi.

Na- Har kungi ovqat tarkibida 5 gr bo’lishi kerak, zaharli emas, 70 kg inson tanasida o’rtacha 70 gr miqdorida bo’ladi. K- har kungi ovqat tarkibida 1,4-3,4 gr bo’lishi kerak. Zaharli dozasi 6 gr. 70 kg inson tanasida 250 gr miqdorda bo’ladi.

Rb- stimulyator xossaga ega,har kungi ovqat tarkibida 1,5-6 mg bo’lishi kerak.Zaharliligi kam. 70 kg inson tanasida 680 mg miqdorida bo’ladi. Cs- har kungi ovqat tarkibida 0,004-0,03 mg bo’lishi kerak. Zaharli emas

IV.Mavzuni mustahkamlash

’’Mantiqiy fikrlash ’’ mashqi:

Bechora А ga uyida juda noqulay: Yuqoridagi qo’shnisi B uyingni yoqaman deb qo’rqitsa O’ng tomondagi qo’shnisi C zaharlayman deb qo’rqitadi. Chap tomondagi qo’shnisi D esa og’ir-bosiq bo’lib, onda-sonda janjal ko’taradi. Lekin bunday paytda undan har narsa kutsa bo’ladi, yoki uyga o’t qo’yadi, yoki zaharlaydi (chunki gugurt tarkibida bor).

Lekin u tinchisa o’zidan och yashil nur taratib hammani xursand qiladi.

А va uning qo’shnilari kim?

“Matematik hisoblash” mashqi Individual topshiriq

• Inson tanasida Na- 0,2 % va K-0,4% miqdorda borligini bilgan holda tananggizdagi Na va K miqdorini hisoblab toping

“PISA” topshiriqlari

KISLOTALI YOMG‘IRLAR

• Quyida keltirilgan rasmda 2500 yil avval Afinadagi Akropolda barpo etilib, Kariatidalar deb nomlangan haykallar tasvirlangan. Bu haykallar marmar degan tog‘ jinsidan yasalgan. Marmar tarkibiga kalsiy karbonat kiradi.1980 yilda asl haykallar Akropol muzeyiga ko‘chirilib , ularning nusxalari bilan almashtirildi. Asl haykallar kislotali yomg‘irlar ta’sirida yemirilgan edi
•  

Savol:

• Oddiy yomg‘ir biroz kislotalidir, chunki u havodan kam miqdorda karbonat angidridni yutib oladi. Oddiy yomg‘irga nisbatan kislotali yomg‘irlarning kislotaliligi yuqori, chunki u karbonat angidriddan tashqari oltingugurt oksidi va azot oksidlarini ham yutadi.Havoga oltingugurt oksidi va azot oksidlari qayerdan keladi?

Kimyoviy topishmoqlar

• 1.Aytingchi qaysi ma`dan
• Suyuq metall atalur
• Atmosfera bosimin
• Unga bog`lar kattalar
• 2.Suv tug`diruvchi degan
• Qaysi modda atog`liq
• Olamda eng zo`r bomba
• Uning nomiga bog`liq.
• 3.Qaysi gazni greklar
• “Dangasa” deb ataydi
• Elektr lampalar va
• Payvandlashda yaraydi.

4. Ba`zi kimyoviy modda

• 4. Ba`zi kimyoviy modda
• Uchraydi turli rangda
• Ayting ne deb atalar
• Bu hol kimyoviy tilda.
• 5. Modda qattiq holatdan
• Suyuq fazaga o`tmay
• O`tar gazli holatga
• Nomini ayting kutmay.
• 6. Oksidlanmas havoda
• Yer ostida zanglamas.
• U nimada erishin,
• Balki ko`plar anglamas.
•  

Bilib qo’ygan yaxshi !!!!

Zang dog`ini tozalash.

• Dog` ustini limon shirasi bilan ho`llab ustiga yupqaroq qatlam qilib osh tuzi sepiladi va 20 soatcha qoldiriladi. So`ngra suv bilan yuviladi.
• Kofe, kakao, shokolad va choy dog`ini tozalash.

Dog` bo`lgan joyni 2 hajm suv bilan bir hajm novshadil spirt aralashmasida ho`llangan latta bilan artiladi. Gazlama yupqa bo`lsa, lattaga 2—3 tomchi glitserin tomiziladi. Deyarli hamma jun gazlamalar bir chelak suvga bir osh qoshiq gorchitsa qo`shilgan erit-ma bilan yuviladi.

 

“Dars xulosasi”

Mendeleyev guruhi:

Si – xa, Ar – na, Ne – gan, F – tu, Cl– na, K–dir,

Li – bi, S – zi, N – lim, Na – mas.

Lomonosov guruhi:

Al-ti, Na-kel, C-lim, F- baxt, S-rar, Li-bi

“Yunusov” guruhi

 

Fe-mat, P-lat, N-lim, Mg- dav, Cl-dan, K- qim, H- bi,

 

Dars xulosasi

• Bilim nadir tuganmas xazina
• Bilim baxt keltirar
• Bilim davlatdan qimmat

E’tiboringiz uchun rahmat!