Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган ўғитлар ва уларни қўллаш

Қишлоқ хўжалик экинларига ўғит
меъёрларини белгилаш
Республикамизда экинлардан мўл ва сифатли ҳосил 
олиш учун қишлоқ хўжалигига кўп миқдорда минерал ва 
маҳаллий ўғитлар етказиб берилмоқда. Ўғит меъёрларини 
тўғри белгилаш агрокимё фани ва амалиётининг асосий 
вазифаси бўлиб қолмоқда. Ўғит меъёрини белгилашда 
тупроқ, ўсимлик, ўғит, иқлим ва агротехникавий тадбирлар 
ўртасидаги боғлиқлик ҳисобга олиниши лозим. Турли экинлар 
учун ўғит меъёрини белгилашда маҳаллий қишлоқ хўжалик 
ва илмий муассасаларнинг тавсияларидан ёки маълумотнома 
адабиётларида кўрсатилган миқдорлардан фойдаланиш 
мумкин. Тавсия этиладиган ўғит меъёрларига муайян тупроқ, 
хўжалик шароитлари ҳамда режалаштирилган ҳосил асосида 
тегишли аниқлик ва тузатишлар киритилади. Ўғит меъёрини 
режалашда хўжаликларнинг минерал ўғитларни сотиб олишга 
бўлган молиявий аҳволи ҳамда тўпланадиган маҳаллий 

---

91
Қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган 
ўғитлар ва уларни қўллаш
91–китоб
ўғитлар миқдорига ҳам алоҳида эътибор берилади.
Агрокимёда ўғитлашнинг мақбул, оқилона ва энг юқори 
меъёрлари фарқланади. Ўғитлашнинг мақбул меъёри деб 
ҳар га майдондан тупроқ унумдорлигини сақлаган ёки 
ошириб борган ҳолда мўл ва сифатли ҳосил ҳамда энг юқори 
даражада соф даромад олиш учун керак бўладиган ўғит 
миқдорига айтилади. Маълумки, ўғит меъёрининг чексиз 
ортиб боришига боғлиқ равишда қўшимча ҳосил миқдори 
ҳам ошиб боравермайди, маълум даражадан кейин қўшимча 
ҳосил миқдорининг камайиши кузатилади. Шунинг учун агар 
хўжаликда минерал ўғит миқдори кам бўлса, камроқ майдонга 
юқори меъёрда ўғит қўллашдан кўра, кўпроқ майдонга ўртача 
меъёрда қўллаб ялпи ҳосил миқдорини оширган маъқул.
Ўғитлашнинг оқилона меъёри – ишлаб чиқаришнинг 
муайян ташкилий-хўжалик шароитида бир га майдондан имкон 
қадар юқори ҳосил олишни ва шу билан бир қаторда маълум 
миқдордаги иқтисодий самарадорликни таъминлайдиган ўғит 
меъёридир.
Ўғитлашнинг энг юқори меъёри деганда, талаб 
даражасидаги сифатга эга бўлган, максимал миқдордаги ҳосил 
етиштириш учун қўлланиладиган ўғит меъёри тушунилади. 
Ўғитлашнинг бу усули хўжаликлар ўғит билан жуда юқори 
даражада таъминланган ҳоллардагина ўзини оқлаши мумкин.
Ҳозирги даврда ўғит меъёрларини белгилашнинг бир 
нечта усули мавжуд. Республикамиздаги илмий-тадқиқот 
муассасалари томонидан ўтказилган дала тажрибалари 
натижаларини умумлаштириш асосида турли экинлар учун 
умумлаштирилган ўғит меъёрлари ишлаб чиқилган.

---

92
100 китоб тўплами