|
6.7. Sinf jamoasini tashkil etish va uni tarbiyalash
Mamlakatimiz mustaqilligi jamiyatimizning barcha jabhalarida, shu jumladan, oila, uning iqtisodiy, ma’naviy manfaatlarini himoya qilish, sog‘lom avlodni tarbiyalash, oilada sharqona tarbiyani tiklash kabi bir qator muammolarni hal etishga imkon beradi. Mustaqillik o‘zligini yo‘qotgan insonlarni, ya’ni o‘z oilasi va farzandlariga befarq bo‘lgan ota-onalarni ham insof, mehrshafqat yo‘liga boshladi. Qardosh tojik xalqida shunday maqol bor: „Uy farzand bilan obod, dala odam bilan“. Ha, darhaqiqat, har bir oilaning bog‘boni o‘z mevalari bilan obod. Dala insonning oltin qo‘llari bilan kundan-kunga, asrdan-asrga obodonlashib borsa, uy esa yosh go‘dakning kundan-kunga mehr, ta’limtarbiya olishi tufayli go‘zallashib, gurkirab, yashnab boradi. Odamzod dunyoga bir marotaba kelar ekan, bu dunyodan yolg‘iz o‘tib ketishni xohlamaydi, orqasida farzandlarining ta’limtarbiyali, obro‘-e’tiborli bo‘lib qolishini istaydi. Shunday ekan, ota-onaning farzandga bo‘lgan mehr-u muhabbati hamma narsadan ham qimmatliroq bo‘lsa kerak. Bola qancha sho‘xlik qilmasin, ota-ona uning erkaliklarini ko‘taradi. Ota-ona hamisha o‘z farzandi uchun hamma narsaga tayyor turadi. Farzandini ko‘z qorachig‘iday asrab, unga gard yuqishga qo‘ymaydi. Shu bilan birga, to‘g‘riso‘z, vijdonli, kamtar, chin do‘st, o‘zgalarning mulkiga xiyonat qilmaslikka chorlaydi.
Oila bilan maktab hamkorligi barkamol inson tarbiyasidagi muhim omillardan biridir. Maktabdagi o‘quv-tarbiya ishlarining yuqori saviyada bo‘lishi, o‘quvchilarning tarbiyalanganlik darajasi ota-onalariga bog‘liqdir. Maktab oila bilan ikki shaklda hamkorlikni amalga oshiradi.
Ota-onalar jamoasi orqali.
Yakka tartibda ota-onalar bilan olib boriladigan ishlarorqali.
O‘qituvchining ota-onalar bilan aloqasida o‘zaro bir-birini tushunish, yuksak axloqiy munosabatda pedagogik yondoshuv, xushmuomalalik, shirinso‘zlik, hamma ota-onalarga bir xil muomala va to‘g‘ri talab bo‘lishi lozim. Ota-onalar bilan yakkama-yakka ishlash ayrim bola tarbiyasidagi qiyinchiliklarning sodir bo‘lishi, oilaviy muammolar, o‘quvchilarning o‘zlashtirmasligidagi sabablarni aniqlash maqsadida olib boriladi. O‘qituvchilik faoliyatining eng murakkab tomonlaridan biri o‘quvchilar ota-onalar bilan umumiy til topa olish, ularning hurmatiga sazovor bo‘lish, hamkorlikda bola tarbiyasi bilan shug‘ullanishdir. O‘qituvchi —sinf rahbari, mehribon tarbiyachidir. Sinf rahbarining eng muhim xususiyatlaridan biri — ular o‘quvchilar jamoasi bilan to‘rt yil hamkorlikda ish olib boradilar. Shu sababdan boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining ota-onalar jamoasi bilan ham ishlashi o‘ziga xos xususiyatga ega. Shunday ekan ota-ona birinchi sinf o‘quvchisining ilm dargohidan ko‘p bilim va tarbiyaga ega bo‘lishi uchun nimalar qilishi kerak?
O‘qituvchi muqaddas siymo, u sizning maslahatchingiz,uni ardoqlab, obro‘-e’tiboriga sadoqatli bo‘lishingiz.
Sinf va maktab jamoasining ta’lim-tarbiya tadbirlariga faolqatnashib, taklif va mulohazalaringizni aytishingiz.
Bolangizga nima yaxshi, nima yomon ekanligini uqtirib,mardona rasm-rusum, udum-an’analarimizdan xabardor qilib, o‘qituvchiga ko‘makdosh bo‘lishingiz.
Bolangizning o‘quv ishlariga yordam berib borishingiz,uyga berilgan topshiriqlarni bajarishda ularga yordam berishingiz.
Maktabning yaqin yordamchisi, ko‘makdosh bo‘lishingiz, o‘z farzandingizning kamoli bilan yashashingiz.
Bolangizda maktab, sinf, o‘qituvchi va o‘rtoqlariga nisbatan yaxshi fikr uyg‘otish, chunki 1- sinf o‘quvchisining maktab sharoitiga moslashishi ancha murakkab ruhiy holatdir.
Farzandingizdan kundalik ish faoliyatdagi munosabatinikuzatib, so‘rab borishingiz. Bunday munosabatda yaxshi, juda yaxshi, marhamat, rahmat, baraka top kabi sehrli so‘zlarni, nojo‘ya harakat sodir bo‘lgan bo‘lsa, „chakki ish bo‘libdi“, „men kutmagan edim“ kabi so‘zlarni qo‘llashingiz.
O‘sib kelayotgan yosh avlodga fan asoslaridan chuqur va mustahkam bilim berish, ularni yuqori darajada axloqli qilib tarbiyalash vazifalari ko‘proq sinf rahbarining umumiy mehnati jarayonida hal qilinadi. Lekin bu mehnatning muvaffaqiyati ko‘p jihatdan ularning kuchlari qanday yo‘naltirilganligiga, maqsadlar birligi va harakatlar muvofiqligi qanday ta’minlanayotganligiga bog‘liqdir. Maqsadlarni tushunish birligini amalda yuzaga chiqarish, so‘ngra bu maqsadlarga erishish jarayonida o‘zaro aloqalarni taqsimlash va tashkiliy-pedagogik ishlarni o‘z vaqtida to‘g‘ri amalga oshirish sinf rahbarining muhim vazifasidir.
Pedagoglar jamoasining g‘oyatda yuksak birligini, butun kuchining uyg‘unligini, ishlarning muvofiqligini ta’minlash ishga layoqatli qilish shartlaridan biridir. Bu muammoni hal qilishning qiyinligi o‘z-o‘zidan ko‘rinib turibdi.
Maktab jamoasi fikr yuritishi, hayotiy tajribasi, ish staji, ma’lumoti va malakasi turli xilda bo‘lgan kishilardan iborat. Har bir o‘qituvchi qanchalik kuch-g‘ayrat sarflamasin, ayrim xodimlar qanchalik kuchli bo‘lmasin, agar ular ishga yuzaki qarasalar, muvaffaqiyatga erishib bo‘lmaydi. Yuqorida bayon etilgan fikrlardan ma’lumki, hozirgi kunda pedagoglar va o‘quvchilar jamoasining har bir a’zosida pedagogik mehnatga nisbatan ongli intizomni tarbiyalash va uni mustahkamlash maktab ichki boshqaruvi tizimida asosiy masala bo‘lib hisoblanadi. Modomiki shunday ekan, umumta’lim maktabining har bir rahbari, undagi jamoatchilik tashkilotlari mazkur masalaga har qachongidan ko‘ra bugungi kunda alohida e’tibor bilan qarashlari lozim. Sinf rahbarlari o‘rtasida vazifalarni to‘g‘ri va aniq taqsimlash to‘g‘ri boshqaruvning muhim shartidir.
Sinfga rahbarlik qilishda rahbar bilan direktor o‘rinbosarining vazifalari o‘rtasida birmuncha farq bo‘lishi kerak. Direktor o‘rinbosari sinflarda kundalikning yuritilishini, bolalarning bilimi hamma vaqt to‘g‘ri hisobga olib borilishini, daftarlar tutish va yozuvni yaxshilashni kuzatib boradi, amaliy tadbirlar belgilaydi. Kuni uzaytirilgan guruhlar ishlariga rahbarlik va nazorat qiladi. Boshlang‘ich sinflarda fan asoslarini bo‘sh o‘zlashtiruvchilar bilan ishlashga rahbarlik qiladi. O‘quvchilarga beriladigan topshiriqlarning maktab nizomiga muvofiq talab darajasida bo‘lishini, bolalar bilimining to‘g‘ri hisobga olinishini, kundalik daftarlarning to‘g‘ri tutilishini uyushtiradi. Maktabdagi mavjud metodik birlashmalarning samarali ishlashini ta’minlaydi. Dars jadvalini tuzadi. O‘quv-tarbiya ishlariga oid hisobot ishlarini yuritadi. Maktabning ichki va tashqi jihozlanishi hamda ichki qismning toza, gigiyena talablariga mos, tartibli bo‘lishini ta’minlaydi.
6.8. O‘quvchilar bilim sifatini oshirish va sinfda
Do'stlaringiz bilan baham: |
