Ishlarini bajarilish tartibi

Laboratoriya ishi №6 
 
Nоmа`lum mоddаni idеntifikаtsiya qilish.
 Funktsiоnаl guruhlаrgа хоs tаjribаlаr qilish
 
Spirtlarning sifat analizi reaksiyalari 
 
1. Na metali bilan ta’siri.

Toza va quruq prabirkaga 2 ml dan quyidagi: birinchisiga etil, ikkinchisiga izopropil va 

uchunchisiga amil sipirtlari solinadi. Har bir probirkaga Na metali bo’lakchalari solinadi.
Reaksiya tezligi kuzatiladi.
Raksiya tenglamalarini yozing.
 
2. Ruh hlorid eritmasi bilan ta’siri (Lukas namunasi) 
Birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlarni bir-biridan farq qilishi uchun spirtlarning 
konsentirlangan xlorid kislotadagi ZnCl
2
eritmasi bilan ta’sirida radikal bilan bog’langan 
oksigruppa o’zgaruvchanligiga qarab aniqlanadi.
ROH+HCl

 

2
ZnCl
RCl +H
2
O 
Uchlamchi spirtlar bu reaktiv bilan shiddatli reaksiyaga kirishadi. Suvda erimaydigan 
galogenalkillar hosil qilinadi. Birlamchi spirtlar esa uzoq muddatli qizdirishdan song ta’sirlashadi. 
Ikkilamchi spirtlar oraliq o’rinni egallaydi.
Tajriba:
 
1,6g
ZnCl
2 
ning 1ml HCl dagi eritmasi tayyorlanadi va 3 qismga ajratiladi. Har bir qismga 3-4 
tomchidan mos holda birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi spirtlar solinadi. Kuchli qozg’atilib 25
o
-
30
o
C suv solingan stakanda qoldiriladi. Reaksiya boshlanganligini eritmaning galogenalkil hosil 
bo’lishi hisobiga loyqalanishidan bilish mumkin. Har bir probirkada loyqalanish vaqti belgilanadi, 
uchlamchi va ikkilamchi spirtlarni quyidagicha ZnCl
2
siz farq qilish mumkin. Bunday hollarda 
uchlamchi spirtlar konsentirlangan HCl bilan 3-5 minutda ta’sirlashadi. Ikkilamchi spirtlar esa 
reaksiyaga kirishmaydi.