Ishlab chiqarishdagi zaharli va zararli

Заҳарли моддаларнинг ГОСТ бўйича синфланиши:

ГОСТ 12.1.007-76 (1981, 1990)га асосан заҳарли моддалар
организмга таъсир кўрсатиш даражасига қараб 4 синфга бўлинади:

• 
  ўта хавфли, ЭЮК<0,1 мг/м3
  
• 
  юқори хавфли, 0,1 мг/м3<ЭЮК<1,0 мг/м3
  
• 
  ўртача хавфли, 1,0 мг/м3<ЭЮК<10 мг/м3
  
• 
  кам хавфли, 10 мг/м3 <ЭЮК.
  

ЗХМ таъсиридан химоялаш.

1. 
   Захарли технологик жараёнларни бартараф этиш
   
2. 
   Технология ва ускуналарни такомиллаштириш.
   
3. 
   Гигиеник ва ман.-техник тадбирлар (авария шароити, ремонт ишларини захарланиш хавфи ошган шароитларда (гигиеник талабларга риоя килиш гигиеник стандартлаш, хаво мухитини назорат килиш, индивидуал (шахсий) химоя воситалари ва Х.К.З
   
4. 
   Санитария ва даволаш-профилактика тадбирлари.
   

Umumiy ma’lumotlar

Xavfli kimyoviy ob’ektlarda avariya sodir bo‘lganda bir necha faktorlar vujudga kelishi mumkin. Masalan, yong‘inlar, portlashlar, kimyoviy moddalar bilan zaxarlanishlar shular jumlasidandir. Shuning uchun qutqarish ishlarni boshlashdan oldin hamma faktorlarni nazarda tutish kerak. Chunki, yuqorida sanab o‘tilgan faktorlar yana boshqa kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalarni (ikkilamchi favqulodda vaziyat) keltirib chiqarishi mumkin va bu holat qutqaruvchilarga ma’lum miqdorda xavf tug‘dirishi mumkin.
Kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalar (KTZM) bilan bog‘liq ob’ektlarda avariya va halokatlar oqibatlarini bartaraf etishda avariya- qutqaruv va boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarni tashkil etish mazmuni bilan tanishib chiqamiz. Bunday ob’ektlarda o‘z vaqtida va sifatli razvedka ishlarini olib borish muhim ahamiyatga egadir. Razvedkani radiatsiya va kimyoviy razvedka tuzilmalaridan tashkil etilgan guruh zvenolari olib boradi. Ular avariya sodir bo‘lgan joyini va kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddaning turini, hudud va ob’ektining eng xavfsiz yo‘nalishlarini aniqlaydi. Zaruriyati bor deb topilganda tuproq, suv va boshqa tashqi muhit ob’ektlaridan namunalar oladilar va tahlil qilish uchun laboratoriyaga yuboradilar, kimyoviy zaharlangan hudud o‘chog‘ida odamlarning holatlarini baholaydilar.


Kuchli ta’sir etuvchi zaharli moddalarning hududga yoki atmosferaga tarqalayotganligini aniqlash bilanoq ob’ekt ishchi va xizmatchilari hamda yaqin-atrofda yashovchi aholiga xavf haqida xabar beriladi. Avariya haqidagi xabarni eshitgan aholi darhol nafas olish yo‘llarini muhofaza qilish niqoblarini hamda terini muhofaza qiluvchi eng oddiy kiyimlar (plash, yopinchiq) larni kiyib olishlari kerak. Uyda bo‘lgan aholi deraza va darchalarni mahkamlab yopishi, yashash joyiga tashqaridan havo kirmaydigan qilib berkitishi, elektr isitgich asboblari, gaz o‘choqlari va boshqa yonayotgan asbob- uskunalarni o‘chirishlari kerak.