Ishlab chiqarishda shamollatish, isitish va yoritish

Tabiiy yoritish va unga asosiy talablar. Xonalarni tabiiy yoritish ularga quyosh yorugligining to’g’ridan-to’g’ri tushishi, osmonga tarqalgan yorug’lik va yerdagi har xil manbalardan yorug’likni qaytishi orqali amalga oshishi mumkin. Qayd qilingan yoritish ko’rinishlari birgalikda tabiiy yoritishning o’rtacha darajasini hosil qiladi va bu joydagi yorug’lik iqlimini xaraktyerlaydi va u yorug’lik iqlimi koeffisienti m bilan baholanadi.
Tabiiy yoritish odamlar doimiy bo’ladigan xonalar uchun mo’ljallanadi. Agar ko’rish ishlari sharti bo’yicha tabiiy yoritish etarli bo’lmasa uning kamchiligini to’ldirish uchun sun’iy yoritishdan foydalaniladi.
Xonalarni tabiiy yoritish yon tomon yoritish tuynuklari, yon tomondagi yoritish dyerazalari, yuqorida yoritish tuynuklari, yuqorida yoritish fonarlari, yon va yuqori tuynuklar, kombinasiyalashgan yoritishlar orqali amalga oshiriladi (9.9.-rasm.).

a b v
rasm. Xonaning qirqimi bo’yicha tabiiy yoritilganlik koeffisientini taqsimlanish sxemasi.a-bir tomonlama yondan yoritish; b-ikki tomonlama yondan yoritish; v-yuqoridan yoritish, 1- tekis ishchi sathi.

Tabiiy yoritish darajasi qisqa vaqt davomida o’zgarishi mumkinligi sababli u ish joyini yoritilganligi bilan emas balki, tabiiy yoritilganlik koeffisienti bilan normallashtiriladi.
Tabiiy yoritilganlik koeffisienti e quyidagicha aniqlanadi.
e = , (9.21.)
bu yerda E_ich-xonaning biror ichki no’qtasidagi tabiiy yoritilganlik, lk; E_tash- ichki tabiiy yoritilganlik bir vaqtda, tashqi gorizontal yoritilganlik, lk.
YOn tomondan yoritishda e_ur  80% e_n va yuqori tomondan yoritishda e_o’r  60% e_n bo’lsa tabiiy yoritilganlik yaxshi sanaladi. Notekislik I va II razryadli ishlarda 0,5 dan va III va IV razryadli ishlarda esa 0,33 dan kam bo’lmasligikerak.