“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Milliy boylik va uning tarkibi
Milliy boylikning boshqa qismi tabiiy boyliklar ishlab chiqarishning shart-sharoitini va inson faoliyatining tashqi muhitini tashkil qiladi. Tabiiy boylikning vujudga kelishi insoniyat jamiyat rivojiga bog‘liq emas, u tabiat qonunlari asosida ro‘y beradi. Foydali qazilma boyliklar, o‘rmonlar, suv va yer resurslari xuddi shunday vujudga kelib, ishlab chiqarishdan tashqarida turadi. Bunday boyliklarga ta’lim, sog‘liqni saqlash, fan, madaniyat, san’at, sport sohalarida vujudga keltiriladigan nomoddiy qimmatliklar kiradi tarixiy yodgorliklar, arxitektura obidlari, noyob adabiyot va san’at asarlari alohida o‘rin tutadi.
Asosiy tayanch tushunchalar
Iqtisodiy rivojlanish – ko‘p o‘lchamli jarayon bo‘lib, jamiyatning ijtimoiy, iqtisodiy va ma’naviy taraqqiyotida o‘z ifodasini topadi.
Iqtisodiy o‘sish – YAMM (IMM, SMM, MD) miqdorining mutloq va aholi jon boshiga hamda iqtisodiy resurs xarajatlari birligi hisobiga ko‘payishida va sifatining yaxshilanishida ifodalanadi.
Iqtisodiy o‘sishning ko‘rsatkichlari – iqtisodiy o‘sishni aniqlashda foydalaniladigan qiymat va natural (jismoniy) ko‘rsatkichlar tizimidan iborat.
Ekstensiv iqtisodiy o‘sish – ishlab chiqarishga qo‘shimcha iqtisodiy resurslarni jalb qilish orqali ishlab chiqarish hajmining ortib borishi.
Intensiv iqtisodiy o‘sish – ishlab chiqarish omillarining rivojlanib, ulardan foydalanish samaradorligini oshirish orqali mahsulot ishlab chiqarish hajmining ko‘payib borishi.
Ustuvor ekstensiv iqtisodiy o‘sish – iqtisodiy o‘sishda intensiv omillarning yuqori o‘ringa egaligini bildiradi.
Milliy boylik – insoniyat jamiyati taraqqiyotida ajdodlar tomonidan yaratilgan va avlodlar tomonidan jamg‘arilgan moddiy va ma’naviy boyliklar hamda foylanishga jalb qilingan tabiat boyliklari.
Moddiy – buyumlashgan boylik – milliy boylikning inson mehnati bilan yaratilgan ashyoviy – buyum ko‘rinishga ega bo‘lgan qismi.
Tabiiy boylik – milliy boylikning tabiat in’omlaridan iborat bo‘lgan, foydalanishga jalb qilingan, ishlab chiqarishning shart–sharoitini va inson faoliyatining tashqi muhitini tashkil qiladigan qismi.