“ishlab chiqarishda buxgalteriya hisobi” kafedrasi

Milliy daromad - ijtimoiy sugO’rta ajratmasi - korxona foydasiga soliklar - korxonaning taksimlanmaydigan foydasi Q ijtimoiy tulovlar q shaxsiy daromad.
SHaxsiy daromaddan soliklari tulangandan keyin, uy xujaliklarining tulik tasaruffida koladigan daromad shakllanadi.
Soliklar tulangandan keyingi daromad shaxsiy daromaddan shu daromad xisobidan tulanadigan soliklar mikdorini chikarib tashlash yuli bilan xisoblanadi.
Soliklar tulangandan keyingi daromad uy xujaliklari eng oxirida ega buladigan daromad xisoblanib, aloxida shaxs va oilalar uz tasarrufida bu daromadlarinig bir kismini iste’mol uchun sarflaydi va boshka kismini jamgarmag yunaltiriladi.
Makroiqtisodiy kursatkichlarining karab chikilgan taxliliga asoslanib, bu kursatkichlar butun tizimi nisbatini kurgazmali tasavvur kilishimiz mumkin buladi.
Ichki milliy maxsulot - Amortizatsiya q S.M.M
Sof milliy maxsulot - Egri soliklar q M.D.
Milliy daromad - ijtimoiy sugO’rta ajratmalari - korxona foydasiga soliklar - korxona taksimlanmaydigan foydasi Q ijtimoiy tulovlar q SHaxsiy daromad.
SHaxsiy daromad - SHu daromad xisobiga soliklar q Soliklar tulanadigan keyingi daromad.


3. YAlpi milliy maxsulotni xisoblash usullari.

Milliy maxsulotni xisoblashda milliy xisob tizmidan foydalaniladi.

Milliy xisoblar-bu YAMM va milliy daromadni ishlab chiqarish, taksimlash hamda ulardan foydalanishni xarakterlaydigan uzaro boglik makroiqtisodiy kursatkichlar tizimidir.
Bunday xisoblar xalqaro statistikada standart tizim sifatida 1950 yildan boshlab kullanila boshladi. Xozirgi davrda dunyoning 100dan oshik mamlakatlarida, shu jumladan O’zbekistonda mazkur tizim keng kullaniladi.
Milliy xisoblar asosini yigma balanslar Tashqil kiladi. Bunga daromad va xarajatlar balansi misol bulishi mumkin. Daromadlar xujalik birliklari va axoli umumiy daromadlari summasini aks etiradi. Xarajatlar turtta guruxdan iborat buladi: istemol, investitsiyalar, davlat xaridi, sof eksport. Milliy xisoblar makroIqtisodiyotning me’yoridagi-muvozanatli xolatga erishish darajasini aniqlashga yordam beradi.
YAMM (IMM) uch xil usul bilan xisoblanishi mumkin:
Birinchi usul- bu YAMMni xisoblashga kushilgan Qiymatlar bo’yicha yondashuv. Bunda milliy Iqtisodiyotning barcha tarmoklari bo’yicha yaratilgan kushilgan Qiymatlar kushib chikiladi(YAIM tarmok va ishlab chiqarishlar bo’yicha). Bu usul bilan xisoblangan YAMM(IMM) aloxida tarmoklarning shu maxsulotni yaratishdagi o’rnini va xissasini aniqlash imkonini beradi. Masalan, O’zbekistonda IMM (YAMM) 1998 yil xalq xujaligini tarmoklari va soxalari buycha 1358,8 mlrd. sumni Tashqil kilgan. SHu jumladan: