Ishlab chiqarishda boshqaruv

2.2.4.-jadval 

“Farg`onaazot”OAJ ning asosiy vositalari texnik holatining tahlili 

Asosiy vositalar  Boshlang‘ich 

qiymati, 

ming 

so‘m 

Eskirish 

qiymati, 

ming so‘m 

Qoldiq 

qiymati,  ming 

so‘m 

Eskirish 

darajasi,% 

Yaroqlilik 

darajasi,% 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

2012 

335 680 075 

109 434 270  226 245 805 

32,6 

67, 4 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

 2013 

356 805 511 

124 872 705  231 932 806 

35 

65 

---

 Farqi, (+,-) 

[phone] 

[phone]  +5 687 001 

+2,4 

-2,4 

 

  Jadval  ma`lumotlaridan  ko`rinib  turibdiki,  2013-yilda  asosiy  vositalarning 

yaroqlilik  darajasi  o`tgan  yilga  nisbatan  2,4  foizga  kamayib  ketgan  bo`lib,  eskirish 

darajasi ham joriy yilda 2,4 foizni tashkil etgan.  

Korxonada  asosiy  vositalarning  texnik  holati  salbiy  tomonga  o`zgargan 

bo`lsada, asosiy vositalarning texnik holatini qoniqarli deb baholash mumkin. Chunki 

asosiy vositalarning bir tomondan eskirish jarayoni yuz berayotgan bo`lsada, ikkinchi 

tomondan  yangilanish  jarayoni  ham  davom  etmoqda,  bunga  asosiy  vositalar 

boshlang`ich  qiymatining  o`tgan  yilga  nisbatan  21 125 436  ming  so`mga 

ko`payganligi misol bo`la oladi. 

Asosiy  vositalarning  holat  ko`rsatkichlari  ularning  harakat  ko`rsatkichlarini 

o`rganish asosida to`ldiriladi. 

Asosiy  vositalarning  harakat  ko`rsatkichlariga  ularning  yangilanishi  va  chiqib 

ketish koeffitsiyentlari kiritiladi. Asosiy vositalarning yangilanish koeffitsiyenti joriy 

davrda yangidan kiritilgan asosiy vositalar qiymatini asosiy vositalarning yil oxiriga 

bo`lgan  qiymatiga  bo`lish  orqali  topiladi.  Asosiy  vositalarning  chiqib  ketish 

koeffitsiyenti  joriy  davrda  chiqib  ketgan  asosiy  vositalar  qiymatini  ularning  yil 

boshiga 

bo`lgan 

qiymatiga 

bo`lish 

asosida 

aniqlanadi. 

Ya`ni 

ushbu 

koeffitsiyentlarning  aniqlashni  quyidagi  formulalar  orqali  ham  ifodalashimiz 

mumkin: 

Asosiy vositalarning yangilanish koeffitsiyenti quyidagicha aniqlanadi: 

*100 

Asosiy vositalarning chiqib ketish koeffitsiyenti esa quyidaga tartibda aniqlanadi: 

*100 

Bu tarkiblashni asosiy vositalarning jami qatori va har bitta tarkibi bo`yicha berib 

o`tish  mumkin.  Tahlil  jarayonlarida  asosiy  vositalarning  yangilanish  va  ishlab 

---

chiqarishdan  olib  tashlash  sabablariga  ham  e`tibor  beriladi.  Bunda  korxonaning 

asosiy vositalarini yangilash manbalari bo`lib: 

  kapital qo`yilmalar va investitsiyalar; 

  xususiy kapitalning o`sishi; 

  uzoq muddatli kreditlar va qarzlar; 

  maqsadli moliyalash va subsidiyalar; 

  tekinga olingan asosiy vositalar; 

  grantlar va boshqa manbalar hisoblanadi. 

Asosiy  vositalarni  ishlab  chiqarishdan  olib  tashlash  sabablariga  quyidagilarni 

kiritishimiz mumkin: 

  asosiy vositalarning ma`naviy eskirishi; 

  asosiy 

vositalarning 

jismoniy 

eskirishi 

va 

foydalanish 

uchun yaroqsiz holatga kelishi; 

  asosiy vositalarning ortiqchaligi; 

  asosiy vositalarni sotish; 

  o`g`irliklar, yo`qotishlar va boshqa chiqimlar.