Ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

14-Ma’ruza. Milliy boylik statistikasi.........................………………………….84

15-Ma’ruza. Yalpi ichki mahsulot statistikasi………………..............................87

16-Ma’ruza. Aholi turmush darajasi statistikasi..........………………………….91

Foydalanilgan adabiyotlar....................................................................................96

KIRISH

Mamlakatimizda statistika ma’lumotlarining sifati va ishonchliligini oshirish borasida tizimli ishlar amalga oshirilib, bo‘lib o‘tayotgan ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni, jumladan xalqaro tashkilotlarning maxsus nashrlari va ma’lumotlar bazalarida xolis va ishonchli aks ettirishni ta’minlash choralari ko‘rilmoqda.

Shu bilan birga, statistika ma’lumotlari sifatini yanada yaxshilash, statistika ko‘rsatkichlarining to‘laqonli ma’lumot bazalarini yaratish, ularni xalqaro standartlarga moslashtirish, ijtimoiy-iqtisodiy va demografik sohalarda statistikaning zamonaviy usullarini joriy etish zarurati mavjud.
Bozor sharoiti o’quv yurtlari faoliyatiga jiddiy ta’sir qilmoqda, ya’ni u o’quv yurtlari bilan mutaxassislardan foydalanuvchi o’rtasidagi yangi iqtisodiy munosabatlarni tushunib yetishni hamda ularni joriy etishni taqozo etadi. Shu bilan birga, tayyorlanayotgan mutaxassislarning kasb tayyorgarligiga, ishchanligi hamda tadbirkorligiga bo’lgan talablar keskin ortmoqda. Bunday sharoitda bo’lajak oliy ma’lumotli iqtisodchi mutaxassislar oldida bir qator talablar turadi. Jumladan, ular sirasiga:

• 
  tovar bozoridagi kon’yunkturani kuzatish va o’rganish uslubiyatini bilish;
  
• 
  ulgurji yarmarka va auktsionlarga to’laqonli qatnashish yo’llarini topish;
  
• 
  marketing va brokerlik mahoratini egallash;
  
• 
  tijorat va birja sirlarini egallash;
  
• 
  bank, kredit va moliya sohasidagi operatsiyalarni chuqur bilish;
  
• 
  eksport-import va barter bitimlarida qatnashish, ularni mukammal bilish kabilardir.
  

Qayd qilingan sohalardagi o’zgarishlarni, ular o’rtasidagi bog’lanish va aloqadorlikni o’rganishda statistika fanining usullari juda ham katta ahamiyatga ega.
Ushbu ma’ruzalar kursi iqtisodiyot bakalavriat ta’lim yo’nalishlari talabalari uchun mo’ljallangan bo’lib, O’zbekiston milliy iqtisodiyotining xususiyatlarini hamda uni rivojlantirishda statistika roli va ahamiyatini hisobga olib tuzilgan. O’quv predmetining maqsadi - talabalarda statistika nazariyasi, usullari va amaliyoti sohasida chuqur kasbiy bilimlar va kerakli o’quv mahoratlarni shakllantirishdir.
Statistika fanini o’rganishdan ko’zlangan asosiy vazifalar quyidagilardan iborat:

• 
  statistika predmeti va uslubi, ahamiyati va maqsadi haqida chuqur bilimlarga va aniq tasavvurga ega bo’lish;
  
• 
  statistikaning nazariy, uslubiy va amaliy masalalarini har taraflama o’rganish;
  
• 
  O’zbekistonda davlat statistikasining tashkil etilishi, uning «Rasmiy statistika to’g’risida»gi Qonunidan kelib chiqadigan vazifalari va huquqlarini bilish;
  
• 
  statistik kuzatish uslubiyati, uning turlari, shakllari va yo’llari, dasturiy va tashkiliy masalalari haqida zarur tushunchaga ega bo’lish;
  
• 
  iqtisodiy tasniflash va guruhlash, boshqa statistika masalalari bo’yicha xalqaro va milliy standartlarni bilish;
  
• 
  taqsimot qatorlarini tuzish va tahlil qilish usullarini egallash;
  
• 
  dinamika qatorlari va bozor hodisalari orasidagi bog’lanishlarni tahlil qilish usullarini o’rganish;
  
• 
  statistik ko’rsatkichlar, ularning turlari va shakllari, taqqoslash yo’llari, makro va mikro iqtisodiy ko’rsatkichlar haqida chuqur tasavvurga ega bo’lish;
  
• 
  tanlanma kuzatishning mohiyati, nazariy va amaliy masalalari, tanlanmaning reprezentativligini baholash yo’llarini bilish, ilmiy va tajribaviy gipotezalarni statistik tekshirish va yechimlarni olish usullarini egallash;
  
• 
  milliy hisoblamalar tizimi, uning xalq xo’jaligi uslubidan farqi va afzalliklari, asosiy kategoriyalari va kontseptsiyalari hamda hisoblamalarning tuzilishi haqida zarur tasavvurga ega bo’lish.
  

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 3-avgustdagi PQ-4796-son “O‘zbekiston Respublikasining milliy statistika tizimini yanada takomillashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” Qarori bilan 2020-2025-yillarda O‘zbekiston Respublikasi statistikasini rivojlantirishning milliy strategiyasi qabul qilindi. Unga ko’ra Strategiyaning ustuvor yo‘nalishlari sifatida quyidagilar belgilangan:

• 
  Tashkiliy-huquqiy infratuzilmani takomillashtirish;
  
• 
  Statistik infratuzilmani takomillashtirish;
  
• 
  Statistika ma’lumotlaridan foydalanuvchilar va yetkazib beruvchilar o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilash;
  
• 
  Statistika ma’lumotlarini qayta ishlash bo‘yicha axborot-kommunikatsiya infratuzilmasini yaxshilash;
  
• 
  Alohida statistik yo‘nalishlari va metodologiyalarini takomillashtirish va rivojlantirish.