Ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

Teng bo’lmagan oraliq deyilganda guruhdan guruhga yo o’sib boruvchi yoki kamayib boruvchi oraliq tushuniladi. Bunday oraliqlar odatda to’plam birliklari juda katta tarqoqlikka ega bo’lgan hollarda qo’llaniladi.
Teng bo’lgan va teng bo’lmagan oraliqlar yopiq va ochiq ko’rinishda bo’lishi mumkin. Agar oraliq «dan-gacha» aniq berilgan bo’lsa, u holda oraliq yopiq ko’rinishda bo’ladi. Agar oraliq «gacha» dan boshlanib «undan yuqori» bilan tugasa, u holda oraliq ochiq ko’rinishda bo’ladi. Maxsus oraliqlar ko’pincha tipologik guruhlashlarda bir-biridan tubdan farq qiluvchi, o’ziga xos xususiyatga ega bo’lgan guruhlarni aniqlash maqsadida qo’llaniladi.
Ko’zlangan maqsad va vazifalarni hal qilish nuqtai nazaridan statistik guruhlash uch turga: 1) tipologik; 2) tuzilmaviy; 3) analitik guruhlashlarga bo’linadi. Har bir turdagi guruhlash muayyan maqsad va vazifalarni yechadi.
Tipologik guruhlash yordamida to’plamni turli xil tiplarga ajratiladi.
Tuzilmaviy guruhlash yordamida bir xil tipdagi, sifat jihatidan bir xil bo’lgan guruhlarning (birliklarning) salmog’i hisoblanadi va shu tariqa to’plam tarkibi o’rganiladi.
Analitik guruhlash yordamida hodisalar o’rtasida o’zaro bog’lanish o’rganiladi. Bunday guruhlashlar omil va natijaviy belgilar bo’yicha amalga oshiriladi.
Ikki va undan ortiq belgilar bo’yicha amalga oshirilgan guruhlashlar kombinatsion guruhlashlar deyiladi. Bunday guruhlashlar bitta belgi bo’yicha bajarilgan guruhlashlarga qaraganda kengroq analitik xususiyatga ega bo’ladi.
Guruhlar soni masala shartida ko’rsatilmagan bo’lsa, u holda ularning optimal soni quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
R=1+3,322log_n
bu yerda: n – to’plamdagi birliklar soni.

Nazorat savollari

1. 
   Statistik svodka va uning shakllari qanday?
   
2. 
   Statistik guruhlash, uning turlarini aytib bering?
   
3. 
   Guruhlash belgisi va oralig’i haqida nimalarni bilasiz?
   
4. 
   Guruhlash sonini aniqlash qanday amalga oshiriladi?
   
5. 
   Markazlashgan va markazlashmagan svodka deyilganda nimani tushunasiz?
   
6. 
   Tipologik guruhlash qachon ishlatiladi?
   
7. 
   Tuzilmaviy guruhlashning mohiyatini aytib bering?
   
8. 
   Hodisalar o’rtasidagi bog’liqlik belgisiga qarab guruhlash belgisi turlari?
   
9. 
   Guruhlash intervalining turlari qanday bo’ladi?
   
10. 
    Guruhlar sonining optimal formulasi aytib bering?