"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

9-mavzu: Sanoat ishlab chiqarishining asosiy fondlari va ishlab chiqarish 
quvvatlari.( 1-mashg’ulot) 
 
Reja: 
1.Asosiy fondlarning tarkibi va strukturasi. 
2.Asosiy fondlarni takror ishlab chiqarish va takomillashtirish.
2-amaliy mashg‘ulot 
Reja: 
1.Ishlab chiqarish quvvatlari tushunchasi. 
2. Ishlab chiqarish quvvatlarini takomillashtirish yo‘llari. 
 
 
Uslubiy ko’rsatmalar 
Alohida korxonalar doirasida xizmat ko‘rsatish va mahsulot ishlab 
chiqarish, umuman iqtisodiyot doirasida bo‘lgani kabi, uch turdagi resurs – 
moliyaviy, moddiy va mehnat zahiralarini birlashtirishsiz amalga oshirilishi 
mumkin emas. Bunda moddiy resurslar xom ashyo, materiallar, yoqilg‘i, 
energiya bilan bir qatorda texnologik asbob-uskunalar, binolar, qurilmalar, 
transport va boshqa mehnat qurollarini o‘z ichiga oladi. Bozor iqtisodiyotiga 
o‘tish va xalqaro andozalardagi milliy hisoblar tizimi kiritilganidan so‘ng 
«kapital» tushunchasi ko‘proq ishlatilmoqda. Xo‘jalik yuritishning avvalgi rejali 
tizimida har bir korxonaga markazlashgan tarzda ajratilgani bois, bu tushunchani 
ishlatish mumkin emasdi. Biroq, bozor iqtisodiyotiga o‘tish «asosiy fondlar» 
tushunchasini bekor qilmaydi va u xozircha korxonalarning xo‘jalik faoliyatida 
saqlanib qolmoqda. 
Demak, asosiy fondlar deb - binolar, qurilmalar, mashinalar, asbob-
uskunalar va boshqa mehnat vositalariga aylantirgan ishlab-chiqarish kapitalining 
bir qismini tushunish mumkin. Kapitalning bu qismi ishlab chiqarish jarayonida 
ko‘p bor ishtirok etadi va belgilangan amortizatsiya me’yorlari asosida o‘z 
qiymatini asta-sekin tayyor mahsulotdan chiqarib oladi. 
Korxonaning ishlab chiqarish quvvati ham asosiy fondlar bilan bog‘liq. 
Asosiy fondlar ekspluatatsiya (ishlatilish) jarayonida asta-sekin eskiradi va 
shu bois turlicha baholanadi. Ularni baholash odatda, qiymat birligida amalga 
oshiriladi.