41
chiqarish resurslarini tejash hisobiga erishiladigan yillik
iqtisodiy samara quyidagi
formula bo‘yicha aniqlanadi:
Kkel= (X
1
-X
2
) x A
2
Bunda:
X
1
va
X2
– asosiy va yangi texnika yordamida mahsulot (bajarilgan ish)
birligiga keltirilgan harajatlar, so‘mda.
A
2
– yangi texnika yordamida mahsulot (bajarilgan ish) ishlab chiqarishning
yillik hajmi, natural birliklarda.
Keltirilgan harajatlar
– joriy (ya’ni, amaldagi) ekspluatatsion harajatlar
(tannarx) va samaradorlikning normativ koeffitsienti yordamida (E
n
) bir xil(vaqt
oralig‘idagi) me’yorga keltirilgan kapital qo‘yilmalar yig‘indisidir. Bular quyidagi
formula bo‘yicha hisoblab chiqarildi.
K kel = S + E
n *
K
Bunda:
S – mahsulot (bajarilgan ish) birligining tannarxi, so‘mda;
K – ishlab chiqarish fondlariga yo‘naltirilgan solishtirma kapital qo‘yilmalari;
E
n
– kapital qo‘yilmalari samaradorligining me’yoriy koeffitsenti.
Buni hisobga olgan holda yillik iqtisodiy samarani aniqlash formulasi quyidagi
ko‘rinishga ega bo‘ladi.
2
2
2
1
1
A
K
E
C
K
E
C
Э
n
n
Yangi texnikalarga yo‘naltirilgan qo‘shimcha kapital qo‘yilmalarining
unumdorligini baholashda ushbu mablag‘larning
qoplanish muddati quyidagi
formulalar bo‘yicha hisoblanadi.
;
Ï
K
To
;
2
1
Ñ
Ñ
K
To
;
Ñ
Ö
K
To
;
Ý
K
To
Bunda:
K –
yangi texnikalarga qo‘shimcha kapital qo‘yilmalar.
TS -
mahsulot (ish) narxi
P - qo‘shimcha foyda (foydaning o‘sishi)
S
1
va S
2
– mahsulot (bajarilgan ishning) yangi texnika o‘rnatilishidan avvalgi
va keyingi tannarxi.
Ishlab-chiqarishni avtomatik boshqarish tizimi (ASUP)ni tatbiq qilishning
iqtisodiy samaradorligi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi.
Ê
E
Q
C
C
Q
Ïð
Q
Q
Ý
í
ã
100
2
2
1
1
1
2
Bunda:
Q1va Q
2
– sotilayotgan (sotilgan) mahsulotning
ASUP kiritilguncha qadar va
undan keyingi yillik hajmi, so‘m
Pr – ASUP kiritilguncha va undan keyingi rejali foyda.
S
1
va S
2
– ASUP tadqiq etilgunga va undan keyin sotilgan mahsulotning har
bir so‘miga ketgan harajatlar.
42
E
n
– kapital qo‘yilmalar samaradorligining me’yoriy koeffitsenti, Ye
n
q 0,15.
K – ASUPni yaratish bilan bog‘liq kapital qo‘yilmalar, ming so‘mda.
Yangi texnika (yangi mahsulot) samaradorligini baholash boshqa formula
bo‘yicha ham aniqlanishi mumkin.
Q
Y
K
K
U
U
Y
Y
Ý
2
2
1
2
2
1
2
1
1
3
/
/
3
Bunda: 3
1
va 3
2
– mahsulotning asosiy va yangi
turiga ketadigan ishlab-
chiqarish harajatlari (tannarx), so‘m;
Y
1
va Y
2
– mahsulotning asosiy va yangi turining iste’molchi foydalanadigan
birlik mo‘ljalidagi solishtirma harajatlari;
U
1
va U
2
– mahsulotning asosiy va yangi turini ishlatishda iste’molchi
foydalanadigan birlik mo‘ljalidagi ekspluatatsion harajatlar, so‘m;
K
1
va K
2
– mahsulotning asosiy va yangi turidan foydalanishda
iste’molchining qo‘shimcha harajatlari, ish birligi hisobida so‘m;
Q – mahsulotning yangi turining yillik ishlab-chiqarish hajmi, tabiiy birlikda.
Do'stlaringiz bilan baham: