"ishlab chiqarishda boshqaruv" fakulteti "iqtisodiyot" kafedrasi

“O’ZBEKISTON “ PTZ OAJ ning asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik va 
qurollanganligining taxlili. 
Ko‘rsatkichlar 
O‘tgan yil
Xisobot yili 
Farqi (+:-) 
1 
2 
3 
4 
Asosiy 
vositalarning 
o‘rtacha yillik 
qiymati, ming 
so‘mda 
2785286,5 
4074081 
1288794,5 
Sanoat 
ishlab chiqarish 
xodimlari 
soni,kishi 
220 
220 
0 
Bir 
xodimga to‘g‘ri 
keladigan asosiy 
vositalarning 
o‘rtacha yillik 
qiymati, so‘m 
12646,75 
18518,55 
+5871,18 
Ma‘lumotlardan ko‘rinadiki, biz taxlil qilayotgan ―O‘ZBEKISTON― PTZ 
OAJda sanoat ishlab chiqarish xodimlarining asosiy vositalar bilan qurollanish 
darajasi o‘tgan yilga nisbatan 5871,18 ming so‘mga o‘sgan . Bu o‘sish bir omil 
xisobiga to‘g‘ri keladi. Birinchi omil asosiy vositalarning o‘rtacha yillik 
qiymatining o‘zgarishidir. Ishchilar soni op‘zgarmasdan turub asosiy vositalarning 
ortahca yillik qiymati o‘zgargan ya‘ni o‘sgan. Agar hodimlar soni o‘zgarganda 
ya‘ni kamayganda hodimlarning ishlab chiqarish quvvatlari bilan ta‘minlanganlik 

---

darajasi yuqori bo‘lishi munkun edi. Hodimlar soni o‘zgarmagan. Bundan 
ko‘rinadiki xodimlarning asosiy vositalar bilan qurollanish darajasi o‘tgan yilga 
nisbatan 5871,18 so‘mga ortgan. Bunday natijani ijobiy xolat sifatida baholash 
maqsadga muvofiqdir.
Bundan tashqari asosiy vositalarni xizmat qilish muddati(davri) bo‘yicha 
ham taxlil qilish mumkun. 
Taxlil qilish uchun harakatdagi asbob-uskunalar ma‘lum turlari bo‘yicha 
turkumlanib, so‘ngra ularning ҳaqiqatda xizmat qilgan davri normativ bo‘yicha 
xizmat qilish mudtdati bilan taqqoslanadi. Odatda, asbob-uskunalar 10 yilgacha 
bo‘lgan davrda almashtirilsa, texnika taraqqiyoti talablariga javob bera oladi deb 
ҳisoblaniladi. Asbob-uskunalarning xizmat qiyaish davri quyidagicha tasvirlanadi: 
5 yilgacha; 5 yildan 10 yilgacha; 10 yildan 20 yilgacha va 20 yildan yuqori. 
Taxlil qilishda asbob-uskunalarning o‘rtacha xizmat qilish yoshi (davri) ham 
aniqlanadi. Uni aniqlash uchun quyidagi jadvalni havola qilamiz. 
5-jadval