Ishlab chiqarish zaxiralarining harakatini tahlil qilish

Iqtisodiy xarajatlar — firma yoki korxona to'lasUi shnit bo'lgan u'kvLr yj':i ...д (iirma) lw^a.’slarni alternativ ishlab chiqarishlarda foydalanishJan kcrxona S.: ..a rwiufilar.ii yelkazlb bcruvchilarga to'plashi shart bo'lgan foyda. Bun Jay io'io riar ia-l.qi >oai ichki bo'lishi mumkin. Korxona (firma)ni o’z hisobidan mehnat resurslari, xomashyo, yoqilg'i, transport xizmatlari, energiya va bosliqalar bilan ta'minotchilar foydasiga berilgan pul to'lovlari, ya'i.ii r>u! .xarajatlari tashqi xarajatlar, deb ataladi. Tashqi xarajatlar — shu korxona (firma)ga egalik qilmaydigr.il ta minlovchi tashkilotlarning resurslari uchun to'lovlardan iborat.

• Iqtisodiy xarajatlar — firma yoki korxona to'lasUi shnit bo'lgan u'kvLr yj':i ...д (iirma) lw^a.’slarni alternativ ishlab chiqarishlarda foydalanishJan kcrxona S.: ..a rwiufilar.ii yelkazlb bcruvchilarga to'plashi shart bo'lgan foyda. Bun Jay io'io riar ia-l.qi >oai ichki bo'lishi mumkin. Korxona (firma)ni o’z hisobidan mehnat resurslari, xomashyo, yoqilg'i, transport xizmatlari, energiya va bosliqalar bilan ta'minotchilar foydasiga berilgan pul to'lovlari, ya'i.ii r>u! .xarajatlari tashqi xarajatlar, deb ataladi. Tashqi xarajatlar — shu korxona (firma)ga egalik qilmaydigr.il ta minlovchi tashkilotlarning resurslari uchun to'lovlardan iborat.
• Ammo korxona bulardan tashqari faqat o'z ixtiyorida bo'lgan ma'lum xil resurslardau ham loydalanishi mumkin. Ma'lumki, resurslar korxonaning o'zinikimi yoki foydalanish uchun oiinganmi, bundan qat'iy nazar, ulardan ma'lum usullar bilan foydalanish birmuncha xarajatlar talab etadi.
• Resurslardau foydalanish bo'yicha bo'ladigan xarajatlar ichki xarajatlar, ya’r.i Iv.q lo’tanaiyciigan \лг. jailar, deb ataladi. Korxona nuqiayi uazaridan resurslarni eng foydali maqsad

Har qanday iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish, xususan, tovar ishlab chiqarish yoki xizmatlar ko`rsatish muayyan iqtisodiy resurslar (asbob-uskuna, xomashyo, materiallar, yarim fabrikatlar, ishchi kuchi va hokazo) sotib olishni taqozo etadi. Agar firma yangi tashkil etilayotgan bo`lsa, u yer ham sotib oladi yoki uni ijaraga oladi. Bunga ham firma muayyan sarf-xarajatlar qiladi. Agar firma o`zining pul mablag`lari kam bo`lgani uchun bankdan ssuda (qarz) olgan bo`lsa, uning uchun foizlar to`laydi. Bundan tashqari u o`z faoliyatini tashkil qilish uchun elektr energiyasi sotib oladi, transport, aloqa xizmatlari uchun pul to`laydi. Sug`urta uchun to`lovlar, reklama xarajatlari, amortizatsiya xarajatlari, turli xil soliqlar va hokazolar uchun ham firma muayyan sarf-xarajatlar qiladi.

• Har qanday iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish, xususan, tovar ishlab chiqarish yoki xizmatlar ko`rsatish muayyan iqtisodiy resurslar (asbob-uskuna, xomashyo, materiallar, yarim fabrikatlar, ishchi kuchi va hokazo) sotib olishni taqozo etadi. Agar firma yangi tashkil etilayotgan bo`lsa, u yer ham sotib oladi yoki uni ijaraga oladi. Bunga ham firma muayyan sarf-xarajatlar qiladi. Agar firma o`zining pul mablag`lari kam bo`lgani uchun bankdan ssuda (qarz) olgan bo`lsa, uning uchun foizlar to`laydi. Bundan tashqari u o`z faoliyatini tashkil qilish uchun elektr energiyasi sotib oladi, transport, aloqa xizmatlari uchun pul to`laydi. Sug`urta uchun to`lovlar, reklama xarajatlari, amortizatsiya xarajatlari, turli xil soliqlar va hokazolar uchun ham firma muayyan sarf-xarajatlar qiladi.
• Ko`rinib turibdiki, xo`jalikni yuritish va buning natijasida muayyan foyda olish o`z-o`zidan bo`lmaydi, balki talaygina sarf-xarajatlar evaziga amalga oshadi. Ana shunday sarf-xarajatlarni, ya`ni ishlab chiqarish jarayonida sarflanadigan xarajatlarni ishlab chiqarish xarajatlari deb yuritiladi.
• Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo`jalik yurituvchi har qanday sub`yektning asosiy maqsadi foyda olishdir. Biroq bu maqsadga erishish, birinchidan, iqtisodiy resurslar sotib olishga sarflangan xarajatlar bilan belgilansa, ikkinchidan, ishlab chiqarilgan mahsulotga bo`lgan talab bilan chegaralanadi. Binobarin, ishlab chiqarish xarajatlari foyda miqdorini belgilab beruvchi omil bo`lib qolmay, taklif hajmiga ham bevosita ta`sir etadi. Shuning uchun bu xarajatlarni rejalashtirish, hisobga olish va doimo tahlil qilib borish firma (korxona)ni oqilona boshqarish va uning moliya-xo`jalik faoliyati samaradorligini oshirishning muhim omili bo`lib xizmat qiladi.
• Har qanday ishlab chiqarish firma (korxona)si oldida turadigan muhim vazifa, bu – umuman ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirish emas, balki mahsulot birligiga sarflanadigan xarajatlarni kamaytirishdan iboratdir.