Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxi

Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxi

2- mavzu

REJA:

REJA:

• Ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxi tushunchasi
• Ekspluatatsion (foydalanish) xarajatlari va temir yo'l transporti xarajatlari
• Temir yo'l transporti xarajatlari

Ishlab chiqarish xarajatlari iqtisodiy kategoriya sifatida ishlab chiqarish tizimi, ishlab chiqarish munosabatlari usuli va ishlab chiqarish vositalariga egalik shakli bilan belgilanadi.Ishlab chiqarish xarajatlari mahsulot ishlab chiqarish uchun ijtimoiy zarur mehnatning to'liq xarajatlarini aks ettirishi kerak.Davlat (davlat) mulkchilik shaklida ishlab chiqarish xarajatlariga uchta komponent kiradi:
C+V+m,
bu erda C-iste'mol qilingan ishlab chiqarish vositalariga ajratilgan mehnat xarajatlari;V-jonli mehnat xarajatlari (ish haqi shaklida);m-jamiyat uchun yaratilgan mahsulot uchun jonli mehnat xarajatlari: kengaytirilgan reproduktsiyani ta'minlash, mudofaa, ta'lim, sog'liqni saqlash, madaniyat va boshqalarni rivojlantirish.raqamli o'lchovda jamiyat uchun yaratilgan mahsulotning qiymati, ya'ni ishlab chiqarish xarajatlarining uchinchi qismi (m) iqtisodiyot tarmoqlari va umuman, milliy iqtisodiyotning xarajatlarida to'liq hisobga olinishi mumkin. Shuning uchun ishlab chiqarishning ijtimoiy xarajatlari faqat so'l darajasida hisoblanadi.
Korxona xarajatlari ish haqi (V), materiallar, yoqilg'i, elektr energiyasi, asosiy vositalarning amortizatsiyasi va ularni ta'mirlash xarajatlari (C), shuningdek, ijtimoiy va boshqa ehtiyojlarni ta'minlash uchun foydalaniladigan xarajatlarning ma'lum bir qismidan (Dm) iborat-yagona ijtimoiy soliq, kredit to'lovlari va boshqalar.Korxona xarajatlari e= C+ V+Dm mikro darajada hisoblanadi.
Davlat xarajatlari asosida mahsulot qiymatining qiymati aniqlanadi. Korxonaning xarajatlari ishlab chiqarish xarajatlarini (ish va xizmatlarni) aniqlash imkonini beradi. Mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar tarkibi O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining rasmiy hujjatlari — qarorlari va O'zbekiston Respublikasi soliq kodeksi bilan tartibga solinadi. Ishlab chiqarish (ishlar va xizmatlar) tannarxiga kiritilgan xarajatlarning tarkibi to'g'risidagi Nizomda 1999 yildagi 54-son qo'shimcha va o'zgartishlar kiritildi.
2. Foydalanish xarajatlari va temir yo'l transporti xarajatlari
Ishlab chiqarish xarajatlari korxona xarajatlarining pul ifodasidir