to‘lovga qabul
iste'molchilarning bozordagi xarakati
fuqaro talabi
Talabga narxdan tashqari qanday omillar ta'sir ko‘rsatadi:
79
5
2
1
2
3
4
iste'molchining didi, bozordagi iste'molchilarning soni*
iste'molchining daromadlari*
bir-biriga bog‘liq tovarlarning narxi *
kutiladigan o‘zgarishlar*
tovarlar va xizmatlar narxi
Bir xil tovar yoki xizmatlarga bo‘lgan talabning qanday
turi farq qilinadi:
80
5
1
2
yakka talab*
bozor talabi*
oilaviy talab
jamiyat talabi
jamoa talabi
Talabga yana qanday omillar ta'sir etishi mumkin:
81
5
2
1
2
3
mintaqaviy*
milliy *
baynalminal*
maxalliy
xududiy
Talab o‘zining xarakteri va xarakat jixatidan qanday talablarga bo‘linadi:
82
5
2
1
2
3
o‘sayotgan, barqaror, qondirilgan*
qondirilishi kechiktirilgan*
normal va vaxima talablar*
to‘liq qondirilmagan talab
davlat nazorat qiladigan talab
Bozorda taklif qilinadigan tovar xajmiga narxdan tashqari qanday omillar ta'sir qiladi:
83
5
2
1
2
3
resurslar narxi *
ishlab chiqarish texnologiyasi*
narx o‘zgarishining qutilishi *
iste'molchilarning didi, soni
iste'molchilarning bozordagi xarakati
Iqtisodiy resurslarga talabning o‘zgaruvchanligini aniqlovchi 3 omilni ko‘rsating:
5
2
1
2
3
provard maxsulotga talabning o‘zgaruvchanligi*
resurslar o‘rnini almashtirish*
umumiy sarf xarajatlardagi resurslar xissasi*
to‘liq qondiriladigan talab
davlat nazorat qiladigan talab
Biznes munosabat sifatida qanday belgilarga ega:
85
5
2
1
2
3
bizneschilar o‘z manfaatiga ega*
foyda olishga intiladilar*
xatarli ishga qo‘l o‘rishga tayyor*
mulkiy munosabatlar ishtiroqchisi bo‘lish
xo‘jalik faoliyati turini aniqlash
Biznes munosabatining 2 ta asosiy talabi nimadan iborat:
86
5
2
1
2
biznes ishtirokchilari suverenitetga, mustaqilliq,
erkinlikka ega bo‘lishlari shart*
biznes a'loqalarida ob'ektlar manfaatlarining murosali bo‘lishi talab qilinadi*
foyda olishga intiladilar
tijorat siriga ega bo‘lish
sirni oshkor etish
Biznesmen qanday qoidalarga amal qiladi:
87
5
2
1
2
davlat tomonidan o‘rnatilgan va nazorat qilinadigan qoida va talablar doirasida amal qiladi*
biznesmenlar bir-birlariga zarar keltirmay faoliyat ko‘rstatishni o‘z bo‘yinlariga olishadi*
rejalashtirilgan faoliyat yuritish
iqtisodiy xatti-xaraqatlar uchun ma'suliyatni o‘z
zimmasiga olish
sirni oshkor etish
Tadbirkorlik tushunchasi:
88
5
2
1
2
mulkchilik sub'ektlarining foyda olish maqsadida tavakkal
qilinadi*
mulkiy javobgarligi asosida, amaldagi qonunlar
doirasida tashabbus asosida olib boradigan*
yaratuvchilik faoliyati orqali daromad olishdir
maxsulot ishlab chiqarish,
xizmatlar ko‘rsatish orqali daromad topishni ko‘zlovchi faoliyatdir
Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida tadbirkorlarning qanday guruxlari paydo bo‘ladi:
89
5
2
1
2
3
mayda ishlab chiqarish bilan band bo‘lgan ish bilarmonlar*
intelektual mulk soxiblari*
fermerlar, tomorqa xo‘jaligi soxiblari*
ish kuchini mexnat bozorida sotuvchilar
davlat korxonalarida band bo‘lganlar
Tadbirkorlikning muxim belgilari nimalardan iborat :
90
5
2
1
2
3
mulkiy munosabatlarning ishtirokchisi bo‘lish
iqtisodiy erkinlik
iqtisodiy xatti-xarakatlar uchun mas'uliyatni o‘z
zimmasiga olish
foyda olishga intilish, tijorat siriga ega bo‘lish
xo‘jalikni reje asosida yuritilish
Tadbirkorlik qanday asosda amalga oshiriladi:
91
5
2
1
2
o‘z mulki asosida *
kishilarning moddiy va pul mablag‘larini jalb qilish asosida*
davlat krediti asosida
axoli jamg‘armalari asosida
kooperativ faoliyat asosida
Tadbirkorlikning qanday turlari mavjud:
92
5
2
1
2
3
4
xususiy tadbirkorlik *
jamoa tadbirkorligi*
oilaviy tadbirkorlik*
davlat tadbirkorligi*
reja asosida ishlaydigan tadbirkorlik
Tadbirkorlikning sub'ektlari kimlar bo‘lishi mumkin:
93
5
2
1
2
3
O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi*
fuqarolar guruxi (sheriklar)*
ajnabiy davlatlarning fuqarolari yoki yuridik shaxslar*
fermerlar tomorqa xo‘jaligi soxiblari
o‘z korxonasiga ega, o‘zgalarni yonlab ishlatuvchi mulk soxibi
Davlat tadbirkorlikning rivojiga qanday yo‘llar bilan yordam beradi:
94
5
2
1
2
3
soliqlar, subsidiyalar, eksport imtiyozlari*
o‘zining axborot xizmatlari orqali*
o‘z xisobidan bepul umumiy ta'lim berish orqali*
davlat xisobidan korxonalar ko‘rib berish
tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish orqali
Korxonalar faoliyat soxasi va ixtisoslashuviga qarab qanday korxonalarga bo‘linadi:
95
5
2
1
2
3
sanoat, qurilish, a'loqa trasport*
qishloq xo‘jaligi, savdo, tijorat*
maishiy xizmat, moddiy xizmat*
kolxoz, savxoz, jamoa xo‘jaligi
agro sanoat birlashmalari
Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida erkinlik darajasiga qarab necha
xil korxonalar paydo bo‘ladi:
96
5
2
1
2
3
davlat buyurtmasi sanalgan korxona*
xam buyurtma, xam bozorga ishlovchi korxona*
faqat bozorga ishlovchi korxona*
davlat ixtiyoridan chiqarilgan korxona
iqtisodiy mustaqillikka erishgan korxona
Korxonalarning (firm qanday turlari mavjud:
97
7
2
1
3
5
xususiy firmalar*
davlat korxonalar*
aralash korxonalar*
davlat buyurmasiga asoslangan korxonalar
bozorga ishlaydigan korxonalar
Ishlab chiqarish xarajatlari deganda nimani tushuniladi:
98
5
2
1
2
tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish*
is'temolchiga yetkazib berishga qilinadigan barcha sarflar
tushuniladi*
foyda olish uchun qilinadigan xarajat
moddiylashgan xarajatlar
ma'naviy xarajatlar
Xarajatlar qanday narsaga bog‘liq:
99
5
2
1
2
resurslarni xarid etish narxiga *
resurslarni tejab, nes-nobud qilmay ishlatishga*
foydaning miqdoriga
resurslarning xarid etilish miqdoriga
resurs xajmiga
Xarajatlar qanday sarflardan iborat bo‘ladi:
100
5
2
1
2
moddiy sarflardan*
mexnat sarfidan *
tashqi xarajatlardan
ichki xarajatlardan
o‘zaro xarajat
Moddiy sarflar nimalardan iborat:
101
5
2
1
2
bozor narxida xarid etilgan mashina-mexanizmlar*
asbob-uskunalar, bino-inshootlar*
ish xaqi, mukofotlar
sotsial sug‘urta ajratmalari
o‘z-o‘zini sug‘urtalash
Mexnat sarflari nimalardan iborat:
102
5
2
1
2
3
ish xaqi, mukofotlar*
sotsial sug‘urta ajratmalari*
tadbirkorni qoniqtiradigan normal foydadan iborat*
bozorda xarid etilgan mashina-mexanizmlar, asbob usukunalar sarflar,
energiya, xom ashyo yoqilg‘i sarflari
Ishlab chiqarish xarajatlari qanday xarajatlarga bo‘linishi mumkin:
103
5
2
1
2
3
bevosita ishlab chiqarish xarajatlari*
muomala xarajatlari*
umumiy xarajatlar
foyda olish uchun qilinadigan xarajatlar
doimiy xarajat
Xarajatlarning kanday turlari mavjud:
104
5
2
1
2
doimiy xarajatlar*
o‘zgaruvchan xarajatlar*
tashqi xarajat
foyda olish uchun qilinadigan xarajatlar
zararni qoplash
Foyda qanday taqsimlanadi:
105
5
2
1
2
bir qismi soliq sifatida davlat byudjetiga o‘tkaziladi*
bir qismi korxona egalari o‘rtasida daromad sifatida*
bir qismi yer egalari o‘rtasida taqsimlanadi
tadbirkorlar o‘rtasida taqsimlanadi
xar bir ishtirokchi o‘rtasida
Qanday sharoitlar raqobatni keltirib chiqaradi:
106
5
2
1
2
iqtisodiyot sub'ektlarining aloxidalashgan va mustaqil
bo‘lishi*
tovar-pul munosabatlarining bo‘lishi*
turli xil mulk shakllarining mavjudligi
bozorning rivojlangan bo‘lishi
g‘irrom raqobat
Bozor raqobati tarixan qanday bosqichlarni bosib o‘tgan:
107
5
2
1
2
3
4
natural xo‘jalikdan bozor iqtisodiyotining davtlabki
bosqichiga o‘tish*
kapitalistik erkin raqobat bosqichi *
monopol raqobat bosqichi *
yangicha erkin raqobat bosqichi *
tartibsiz yovvoyi raqobat bosqichi
Raqobatning xarakteriga qarab qanday tipga bo‘lish mumkin:
108
5
2
1
2
tartibsiz yovvoyi raqobat*
qonun qoidalar bilan tartibga solinuvchi*
rejali raqobat
erkin kapitalistik raqobat
rejasiz raqobat
Nima uchun raqobat bozor iqtisodiyotini xarakatlantiruvchi kuchi xisoblanadi:
109
5
2
1
2
3
Iqtisodiy resurslarni tejamli ishlatishga*
tovar va xizmatlarni ko‘plab va sifatli ishlab chiqarishga
undaydi*
Iqtisodiy o‘sishni ta'minlaydi*
qishloq xo‘jaligini rivojlantirishga olib keladi
tarkibiy o‘zgarishlarga olib keladi
Erkin raqobat davrida raqobatning qanday 2 shakli amal qiladi:
110
5
2
1
2
tarmoq ichidagi raqobat*
tarmoqlararo raqobat*
autsayderlar
korxonalar o‘rtasidagi raqobat
monopoliyalar o‘rtasidagi raqobat
Raqobatning qanday 2 usuli mavjud:
111
5
2
1
2
narx vositasida raqobatlashuv *
narxdan foydalanmay raqobatlashuv*
tarmoqlaro raqobatlashuv
davlat yordamida raqobatlashuv
tarmoqlararo raqobat
Raqobatning g‘irrom usullari qanday:
112
5
2
1
2
3
sanoat josusligi *
raqibni xom ashyo bazalaridan *
raqib korxonasida diversiyalar uyushtirish*
tovarlar narxini tushirib yuborish
raqibini xar xil yo‘llar bilan aldash
Nomukammal raqobatning qanday 3 turi bor:
113
5
2
1
2
3
monopolistik raqobat*
oligopolistik monopoliya raqobati*
kapitalistik raqobat*
tarmoqlararo raqobat
autsayderlar o‘rtasidagi raqobat
Narx nima:
114
5
2
1
2
tovar qiymatining puldagi ifodasi*
qiymatning bozordagi ko‘rinishi*
tovarni ayriboshlash shakli
tovarga qo‘yiladigan xarajatlar miqdori
tovarga ketadigan resurs
Narx qanday vazifalarni bajaradi:
115
5
2
1
2
3
4
bozor muvozanatini ta'minlash*
xisob-kitob, o‘lchov vazifasi*
iqtisodiy regulyator vazifasi*
raqobat vositasida*
ishlab chiqarish bilan iste'molni bog‘lash
Narxning shakllanishida qanday omillar qatnashadi:
116
5
2
1
2
3
4
qiymat*
raqobat*
talab va taklif*
naflik*
tannarx
Narxning qanday turlari mavjud:
117
5
2
1
2
3
4
demping narx*
chakana narx*
milliy narx*
jaxon narx*
olib sotar narx
Bozor ko‘lami jixatidan olinganda qanday narxlar mavjud:
118
5
2
1
2
3
mintaqa xududiy*
milliy narx*
xalqaro yoki baynalminal narx*
chakana narx
tarmoq narx
Ish xaqi nima:
119
5
2
1
2
3
4
ishchi va xizmatchilarning mexnatining miqdori, sifati va
unumdorligiga qarab*
milliy maxsulotlardan olinadigan ulushning puldagi
ifodasidir*
ishchi va xizmatchilarning qilgan mexnatiga yarasha
olinadigan xaqqi *
ish kuchi qiymatini puldagi ifodasi*
ish kuchi sarfi
Ish xaqi tashkil etilishining qanday ikki shakli mavjud:
120
5
2
1
2
vaqtbay ish xaqi*
donabay yoki ishbay ish xaqi*
real ish xaqi
progressiv ish xaqi
bevosita to‘lov
Ish xaqining qanday ikki darajasi mavjud:
121
5
2
1
2
naminal daraja*
real daraja*
progressiv
mukofotli
rag‘batlantirish
Ish xaqiga ta'sir etuvchi omillar:
122
5
2
1
2
3
4
Xayot kechirish vositalarining qiymati*
xodimning malakasi*
milliy farqlar*
ish joyi va mexnat sharoitlari*
ishchini iste'mol darajasi
Ish xaqini tabaqalashtirish jarayoniga nimalar ta'sir ko‘rsatadi:
123
5
2
1
2
3
jismoniy va aqliy qobiliyatning turli xilligi*
mexnat sharoitlarining bir xil emasligi*
xayot kechirish vositalarining qiymati*
milliy farqlar
turmush darjasi
Real ish xaqiga ta'sir etuvchi omillar:
124
5
2
1
2
3
nominal ish xaqi *
iste'mol tovarlari*
inflyasiya sur'ati*
ishchining iste'mol darajasi
vaqtbay ish xaqi
Tarif tizimi o‘z ichiga nimalarni oladi:
125
5
2
1
2
3
tarif malaka ma'lumotnomasi*
tarif setkasi*
tarif stavkasi*
real va nominal ish xaqi
porgressiv ish xaqi
Kasaba uyushmalari ish xaqini oshirishga qanday yo‘llar bilan
erishishlari mumkin:
126
5
2
1
2
3
4
ishchi kuchiga bo‘lgan talabni oshirish
ish kuchi taklifini qisqartirish *
kasbni malakali litsenziyalash*
jamoa shartnomalari tuzishda monopol xolatga ega bo‘lgan tadbirkorlarga qarshiliq ko‘rsatish yo‘li bilan*
umumiy ish tashlash yo‘li bilan
Bozor tizimining agrar munosabatlariga yangicha mazmun berish nimadan iborat:
127
5
2
1
2
3
yerning tovarga aylanishi*
yerga xilma-xil mulkchilikning paydo bo‘lishi*
yer uchun pul shaklida renta undirilish*
yerning cheklanganligi
yerning xammabop resurs ekanligi
Agrar munosabatlarning sub'ekti kimlar xisoblanadi:
128
5
2
1
2
3
yer egalari*
yerda xo‘jalik yurituvchilar*
yerga mexnat sarflovchi kishilar*
yerni ijaraga oluvchilar
agro sanoat korxonasi raxbarlari
Nima uchun yer maxsus resurs xisoblanadi:
129
5
2
1
2
3
yer xarqanday ishlab chiqarishning umumiy sharti *
qishloq xo‘jaligi uchun yer asosiy ishlab chiqarish omilidir*
yer cheklangan xammabop resurs*
yerning tadbirkorlik ob'ektiga aylanishi
yer uchun pul shaklida renta undirish
Rentaning qanday turlari mavjud
130
5
2
1
2
3
4
absolyut renta*
differensial renta*
monopol renta*
qurilish uchastkalaridan va undirma sanoatda olinadigan
renta*
pul shaklida to‘lanadigan renta
Tuproq xosildorligining qanday xillari mavjud:
131
5
2
1
2
tabiiy xosildorlik *
iqtisodiy xosildorlik*
qo‘shimcha xosildorlik
aralash xosildorlik
iqtisodiy manfaat
Agrobiznesning qanday shakllari mavjud:
132
5
2
1
2
3
fermer xo‘jaligi*
agrofirmalar*
agrosanoat birlashmalari*
xususiy tadbirkorlik
kolxozlar, sovxozlar
Butun milliy iqtisodiyotning xolatini xarakterlovchi muxim makroIqtisodiy ko‘rsatkichlar nimalardan iborat:
133
5
2
1
2
3
4
YaMM*
ichki milliy maxsulot IMM*
sof milliy maxsulot SMM*
milliy daromad MD*
jami ijtimoiy maxsulot
Takror ishlab chiqarish nima:
134
5
2
1
2
ishlab chiqarishning doimo qaytarilish*
takrorlanib turishidir*
ishlab chiqarishning to‘xtab-to‘xtab davom etishi
ishlab chiqarishning yangidan boshlanishi
mexnat sarfi
Takror ishlab chiqarish qanday darajada sodir bo‘ladi:
135
5
2
1
2
mikro *
makro*
real
nominal
progressiv
Takror ishlab chiqarishning qanday turi mavjud:
136
5
2
1
2
oddiy takror ishlab chiqarish *
kengaytirilgan takror ishlab chiqarish*
aralash takror ishlab chiqarish
qisqartirilgan takror ishlab chiqarish
optimal ishlab chiqarish
Maxsulotlar va xizmatlar ishlatilishiga qarab nimalarga bo‘linadi:
137
5
2
1
2
ishlab chiqarish vositalari*
iste'mol buyumlari*
sanoat maxsulotlari
zaxiradagi maxsulotlar
oziq –ovqat maxsulotlari
Iqtisodiyot nazariyasi qanday vazifalarni bajaradi:
138
5
2
1
2
3
iqtisodiyotning sir-asrorlarini bilib olish
boshqa iqtisodiy fanlarga ilmiy uslubiy asos bo‘lib xizmat qiladi
amaliy tavsiyalar berish
iqtisodiy siyosatni ishlab chikarish
amaliy bilim saviyasini oshirish
Iqtisodiyotni o‘rganishda qanday ko‘rsatkichlar qo‘llaniladi:
139
5
2
1
2
miqdoriy
sifatiy
ijtimoiy
me'yoriy
iqtisodiy
Iqtisodiy qonunlar qanday guruxlarga bo‘linadi:
140
5
2
1
2
3
umumiqtisodiy qonunlar
farmatsion-maxsus qonunlar
davriy-oraliq qonunlar
jamiyat taraqqiyotining qonunlari
ishlab chiqarishning asosiy qonunlari
141. Moliyaviy resurslar necha turli bo‘ladi:
mikroresurslar *
makroresurslar*
zaxiradagi resurs
davlat ixtiyoridagi resurs
firma resurs
142. Moliya bozori tarkiban qanday bozorlardan iborat:
qimmatbaxo qog‘ozlar bozori*
qarzga beriladigan pul bozoridan iborat*
mablag‘lar bozoridan
fond birjalaridan
kredit mablag‘lar
143. Moliya bozorida 2 guruxdan iborat qanday sub'ektlar pul bilan munosabat qiladilar:
pul bilan munosabat qiladilar*
pul egalari yoki uni saqlab turuvchilar*
pulga muxtoj sub'ektlar*
bank egalari
bankdagi jamg‘arma egalari
144. Davlat moliyasi tarkiban nimalardan iborat:
davlat byudjeti*
byudjetdan tashqari uyushtirilgan pul fondlari *
davlat krediti*
xalqaro kredit
banklarda jamg‘arilgan jamg‘armalardan
145. Davlat daromadlari qaysi manbalardan tushadi:
ichki manbalar *
tashqi manbalar*
aralash man'ba
jamg‘arma fondlar
shaxsiy mablag‘
146. Ichki manbaning qanday 3 shakli mavjud:
soliqlar*
zayomlar*
emissiya*
davlat byudjeti
jamg‘arma fondi
147. Soliq sub'ektlari nimalardan iborat:
soliq inspeksiyasi*
korxona, firma*
ayrim fuqarolardan iborat*
fermer xo‘jaliklari
moliya vazirligi
148. Soliq ob'ekti nimalardan iborat:
soliq solinadigan daromad*
mol-mulk yoki iqtisodiy faoliyat*
fermer xo‘jaliklari
davlatning moliya tizimi
kooperativ xo‘jalik
149. Byudjet qanday qismlardan iborat:
daromad qismi *
xarajat qismi*
jamg‘arish qismi
investitsiya qismi
qo‘shimcha daromad
150. Kreditning shakllari:
uzoq muddatli kredit*
qisqa muddatli kredit*
tijorat krediti
iste'molchi krediti
jamoa krediti
151. Bank tizimi o‘z ichiga nimalarni oladi:
ixtisoslashgan *
tijorat*
sug‘urta qoplovchilari
markaziy bank
sug‘urta fondi
152. Iqtisodiyotni tartiblash nima:
bu undagi turli bo‘g‘inlar faoliyatining bir-biriga
bog‘lanishi *
mos xolda rivojlanib borishidir*
iqtisodiyotni muvozanatlashgan xolda rivojlanib borishi
bozor mexanizmi bilan davlat mexanizmi birgalikda amal
qilishi
faqat davlat mexanizmi
153. Iqtisodiyotni tartiblash qanday 2 usulda yuz beradi:
rejalash tartibi*
tartiblashni bozor mexanizmi*
davlatni iqtisodiyotga aktiv aralashuvi orqali
tarkibiy o‘zgarishlar orqali
ijtimoiy yo‘nalish bo‘yicha
154. Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartiblash deganda nima tushuniladi:
davlatning o‘z chora tadbirlari, *
o‘zining iqtisodiy mexanizmi orqali*
siyosati orqali takror ishlab chiqarishga ta'sir etishi tushuniladi*
intigratsion siyosat
mikroiqtisodiy faoliyatni rag‘batlantirish
155. Iqtisoidyotni davlat tomonidan tartiblash qanday 4 ta shaklda yuz beradi:
qonun chiqarish *
soliq solish*
subsidiyalar berishi*
kredit berish*
mulkni demokratiyalash
156. Davlat o‘zining sotsial siyosati bilan iqtisodiyotga qanday ta'sir qiladi:
davlat o‘z mablag‘i bilan malakali ish kuchi tayyorlash *
daromadoarni qayta taqsimlash*
integratsion tadbirlar ishlab chiqish
narx navoni liberallashtirish
ekstensiv tadbirlar
157. Tartiblashning makroiqtisodiy jixatlari qanday amalga
oshadi:
bozor mexanizmi vositasida tartiblanish*
davlat ishtirokida tartiblanish*
qonun va farmonlar chiqarish orqali
xalq xo‘jaligida tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirish orqali
narx vositasi
158. Sivilizatsiyalashgan bozor iqtisodiyotining boshqa iqtisodiyotdan asosiy farqi nimada:
sotsial yo‘nalishga qaratilganligi*
ommaviy farovonlikni ta'minlash*
iqtisodiyotni rejali rivojlantirish
tovar to‘kinchiligini ta'minlash
Do'stlaringiz bilan baham: |