II. Asosiy qism
2.1. Oqava suvni fizik ximiyaviy tozalash.
Sanoat korxona oqava suvlari tarkibni ifloslantiruvchi aralashma moddalar miqdorlariga: 1-500 mg/l; 500- 5000 mg/l; 5000-30000 mg/l; > 30000 mg/l; qarab ajratiladi va maqbul tozalash usullari tanlanadi.
Oqava suv tarkibidagi ifloslantiruvchilarni xossalariga binoan quyidagicha bо‘ladi: tajovuzkor emas (rN =6,5–8); kuchsiz tajovuzkor (kuchsiz ishqorli rN =8–9 yoki kuchsiz kislotali rN=6-6,5); kuchli tajavuzkor (kuchli ishqorli rN >9 yoki kuchli kislotali rN<6).
Ifloslantiruvchilarni suv obyektlariga tasiri quyidagicha bо‘ladi: -
-tarkibidagi moddalarni suv havzalarining sanitar holatiga tasiri (о‘z-о‘zini tozalash jarayon tezligiga);
-tarkibidagi moddalarni suvning organoleptik xossalarini о‘zgartirishi (tami, hidi, tiniqligi va boshqalar);
tarkibidagi moddalarni suv havzalarining jonivorlar olamiga, о‘simliklar dunyosi, hayvonlarga va suvdan foydalanadigan insonlarga tasiri.
Ishlab chiqarish oqava suvlari shartli toza ifloslanmagan (sovitish jarayonlari uchun ishlatilgan ) va ifloslangan bо‘ladi.
Oqava suvlar tarkibidagi moddalarning turlariga qarab quyidagilarga bо‘linadi:
Mineral moddalar bilan ifloslangan oqava suvlar tarkibida: erigan mineral tuzlar, kislota, ishqorlar, qum, loy va ruda zarrachalari bо‘ladi.
Organiq ifloslanishlarga - о‘simliklar olamidan olinadigan tarkibida kо‘proq uglerod elementi bо‘lgan (poliz mahsulotlari, meva-sabzavotlar, о‘simlik yog‘lari, qog‘oz va boshqa qoldiqlar) va hayvonat olamida hosil bо‘lgan (fizologik ajratmalar, tirik tо‘qima qoldiqlari va boshqalar) tarkibida kо‘proq azot elementi bor birikmalar bо‘lgan oqava suvlar kiradi. Maishiy oqava suv tarkibida 58% atrofida organiq birikmalar va 42% atrofida mineral moddalar bо‘ladi. Organiq moddalar bilan ifloslangan oqava suvlarda mikroorganizmlarni rivojlanishi uchun qulay sharoitlar bо‘lib, ularni miqdorini kо‘payishi oqava suvlarga xos bо‘lgan uchinchi tur ifloslanishiga olib keladi.
Biologik ifloslanishlarga – turli guruhlarga mansub bо‘lgan mikroorganizmlar (bakteriyalar, viruslar, bijg‘ituvchi va mog‘orlatuvchi zamburug‘lar, gelmentlar tuxumi va eng sodda jonivorlar) bilan ifloslangan oqava suvlar kiradi. Ifloslanish darajasi yil fasllarida о‘zgarib turadi.
Organiq va mineral ifloslanishga – oqava suv tarkibining organiq va mineral moddalar bilan ifloslanishi kiradi.
Oqava suvning dispers fazalar holatlari bо‘yicha ifloslanishi, tarkibidagi qattiq va suyuq moddalarning juda mayda bо‘lakchalarining parchalanish darajasiga asosan erimagan quyidagilarga bо‘linadi:
-tarkibidagi о‘lchami 0,1 mkmdan katta erimagan aralashmalar bо‘lakchalari borligi bilan farqlanadi, suspenziya, emulsiya va kо‘pik holatidagi ikki tizimli suyuqliklardir. Bu erimagan aralashmalar о‘z navbatida suzib yuruvchilar, chо‘kmaga tushadiganlar va osilib turuvchilarga ajratiladi.
-tarkibidagi о‘lchami 0,01 mkmdan kichik turdagi molekulyar-dispers erigan moddalarning borligiga asoslanadi. Bu holatda sistema bir fazali chin eritma bо‘ladi.
-tarkibidagi о‘lchami 0,01 – 0,1 mkm kolloid eritma hosil qiluvchi moddalarning borligi bilan farqlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |