Ishlab chiqarish logistikasi tushunchasi

3-Rasm. Ishni ishlab chiqarish logistik tizimi doirasidagi moddiy oqim boshqaruvini rag‘batlantiruvchi tizimining prinsipial sxemasi

Oqimlarni boshqarishning rag‘batlantiruvchi modellari, ishlab chiqarishni tashkil etishning an'anaviy uslublari uchun xarakterlidir. Ishlab chiqarishning logistik tashkil etilishi uchun ularni qo‘llashning qulay imkoniyati, hisoblash texnikasini ommaviy tarqalishi munosabati bilan paydo bo‘ldi. Ularning birinchilari 60-chi yillarda ishlab chiqargan, xo‘jalikning barcha bo‘limlari (ta'minot, ishlab chiqarish va sotish) reja va xarajatlarini, kelishilishi va operativ to‘g‘irlanishi imkonini beradi (real vaqtdagi doimiy o‘zgarishlarni hisobga- olgan xolda). Ushbu tizimlar kiritilishi natijalarini bitta jumlada ifoda etish mumkin: «Bir necha haftada ishlab chiqariladigan ishlab chiqarish rejasini, endilikda bir necha soatda ishlab chiqarishimiz mumkin».

Mikroelektronika yordamida murakkab ishlab chiqarish mexanizmini bir butun qilish imkoniyatiga ega itaruvchi tizimlar, unga qaramasdan o‘z imkoniyatlarining tabiiy chegaralariga ega. Boshqaruv tizimi, bo‘limdagi ishlab chiqarish vaziyatiga ta'sir etadigan omillarni qay darajada hisobga olsa va baholasa, ushbu bo‘limdagi «itarib chiqariladigan» moddiy oqim parametrlari ham shunchalik optimal bo‘ladi. Ammo boshqaruv tizimi korxona ko‘p sonli bo‘limlarining har biri bo‘yicha qancha ko‘p omillarni hisobga olishi lozim bo‘lsa, uning dasturiy, axborot va texnik ta'minoti ham shunchalik takomillashgan va qimmat bo‘ladi.

Amaliyotda, rag‘batlantiruvchi tizimlarning turli xil variantlari mavjuddir. Ularning yaratilish imkoniyati hisoblash texnikasini ommaviy qo‘llanilishiga bog‘liqdir. Itaruvchi tizimlari boshqaruv avtomatizatsiyasining yuqori darajasi bilan tavsiflanadi, va bu avtomatizatsiya quyidagi asosiy funksiyalarni amalga oshirish imkonini beradi:

• 
  ishlab chiqarish zaxiralarining joriy boshqaruvi va nazoratini ta'minlash;
  
• 
  korxonaning ta'minot, ishlab chiqarish, sotish xizmatlari rejalari va harakatlarini, real vaqt miqyosida, kelishilishi va operativ to‘g‘irlanishi.
  

Rag‘batlantiruvchi tizimlarining zamonaviy, rivojlangan variantlarida bashorat qilishning ham turli xil masalalari yechiladi.