Ishlab chiqarish imkoniyatlai va samaradorligi

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT YO’NALISHI

12-21-GURUH TALABASI

FAYZULLAYEVA MEHRO’ZA NING IQTISODIYOT FANIDAN TAQDIMOTI

Mavzu:ishlab chiqarish IMKONIYATLARI VA SAMARADORLIGI REJA

• 1.ISHLAB CHIQARISH JARAYONI
• 2.ISHLAB CHIQARISH SAMARADORLIGINI OSHIRISHNING YO’LLARI
• 3.ISHLAB CHIQARISH OMILLARI

 Bu kishilarni o’zlarining iste’moli uchun zarur bo’lgan moddiy va ma’naviy ne’matlarni yaratishga qaratilgan maqsadga muvofiq faoliyatidir. 

Moddiy va ma’naviy ne’matlar yaratish, turli xizmatlar ko’rsatish jarayoni kishilar iqtisodiy faoliyatining asosiy tomonidir

Ishlab chiqarish jarayoni

 Ishlab  chiqarish  samaradorligini  oshirishning  omillari  va yo‘llari: Ishlab  chiqarish  samaradorligini  oshirishning  juda  ko‘p,  xilma-xil  omillari  va  asosiy  yo‘nalishlari  mavjud.  Barcha  omillar  uch  belgiga  asosan  guruhlarga  bo‘linishi  mumkin:  

manba  bo ‘yicha,  ishlab  chiqarishni  rivojlantirish  va

takomillashtirishnmg  asosiy  yo‘nalishlari  bo ‘yicha,  omillarning 

 o'rni  va amalga oshirish darajasi bo'yicha omillarni ishlabchiqarish samaradorliginioshirish.manbalari  bo'yicha  tasniflash  nimalar

  hisobiga  ijtimoiy mehnatni  tejashga  erishish  mumkinligini  yoki 

 erishilganligini  aniqlashga  yordam  beradi. 

Shu  nuqtai  nazardan  asosiy  omillarga  quyiciagilami  kiritish  mumkin:  mahsulotning  mehnat  sig‘imi,  material  sig‘imi,  fond  sig‘imi  hamda  kapital  m ablag‘  talablikni  kamaytirish,  tabiiy  resurslardan  ratsional  foydalanish  va  vaqtni  tejash.  Lekin  bunday  tasniflash  talabga  javob  bermaydi.  Bu  savollarga  javob  topish  uchun  ishlab  chiqarish  samaradorligini  oshir.shning  barcha  omillarini  ishlab  chiqarishni  rivojlantirish  va  takomillashtirishning  asosiy  yo‘nalishlari  bo ‘yicha  guruhlash  kerak.  Ular  ijtimoiy  mehnatni  tejashga  qaratilgan  texnik,  tashkiliy,  iqtisodiy  va  ijtimoiy  chora-tadbirlar  kompleksidan  iborat.  Bu  y o ‘nalishlar  g'oyat  xilma-xildir. 

Kishilar o’zlarining ongli maqsadga muvofiq unumli mehnati

bilan tabiat moddalarining shakllarini o’zgartiradilar va iste’moli

uchun zarur bo’lgan mahsulotni vujudga keltiradilar. Mehnat

jarayonida kishilar bilan tabiat o’rtasida moddalar almashinuvi

bilan birga insonning o’zi ham har tomonlama kamol topib boradi,

ya’ni kishilar o’zining mehnatga bo’lgan qobiliyatini, bilimini

oshiradi va ularni amalda qo’llashni kengaytirib boradi.

Ishlab chiqarishning ijtimoiy va  iqtisodiy samaradorligini  yanada yuqori  darajaga ko ‘tarish. Fan  va  texnikaning  roli  shu  qadar  kattaki,  bironta  ijtimoiy-  iqtisodiy  vazifa  ulaming  rivojlanishi  hisobga  olinmasdan  turib 

hal qilinishi mummkin emas. Respublika birinchi prezidenti  I.Karimovning  asarlarida,  Oliy  Majlis  Senatining  qonunlarida,  Vazirlar  Mahkamasi  qarorlarida,  olimlaming  ilmiy-amaliy  tadqiqotlarida  fan-texnika  taraqqiyotiga mukammal  ta’riflar  berilgan.

Jarayonining  samaradorligini,  erishilgan  natija  bilan  jonli  va  buyumlashgan  mehnat o ‘rtasidagi  nisbatlarni  o ‘rganadi. Sanoat  ishlab  chiqarishi  samaradorligining  doimiy  oshib  borish:  obyektiv  zaruriyat  hisoblanadi  va  milliy  daromadning  keskin  ko‘payishiga  imkoniyat yaratib beradi. Samaradorlik  umumiy  nazariyasida  mezon  muammosi,  ya’ni  baholash  o’lchovi,  asosiy  nuqtai  nazar  masalasi  alohida  o'rin  egallaydi.  Jami  ijtimoiy  mehnatni  tejash,  uning  unumdorligi  

o’sishi  samaradorlikning mezoni  hisoblanadi. lqtisodiy  hisoblash  va  tahlil  tajribasida  ikki  xil  samaradorlikni 

 farqlaydilar.  Birinchi  -   umumiy  (mutlaq)  samaradorlik, 

ikkinchisi qiyosiy samaradorlik. Sanoat  ishlab  chiqarishi  samaradorligining  darajasi  bir-biri  bilan  bogliq  o ‘zaro turli  xil  omillar ta ’siri  ostida shakllanadi.

Mamlakatning  ijtimoiy-iqtisodiy  rivojini  yuqori  darajaga  ko’tarish  fan-texnika  taraqqiyotini  ifodallashtirishni  yanada  izchil,  yanada  qat’iyat  bilan  talab  qiladi.  Ayni  chog‘da  ilmiy-  texnika  rivojining  yutuqlarini  ishlab  chiqarishda  ro ‘yobga  chiqarish  mexanizmini  takomillashtirish  hozirgi  bosqichda  fan-  texnika  taraqqiyotini  jadallashtirishning  hal  qiluvchi  omili  ekanligi  davlat siyosatining eng muhim  qoidasi hisoblanadi.

Asosiy adabiyotlar

 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Ishlab chiqarishni  modemizatsiyalash, 

 texnik  va  texnologik  qayta jihozlashni  rag‘batlantirishga  oid  qo‘shimcha  

chora-tadbirlar to ‘g‘risida»gi  Farmoni.  //Xalq so‘zi,  2007-yil,  15-mart. 2.  I.A.Karimov Jahon moliyaviy iqtisodi, 0 ‘zbekiston  sharoitida  uni  bartaraf  etishning  yo‘llari  va  choralari. -  Т.:  0 ‘zbekiston, 2009-yil,  56 bet. 3. http://www.press-service.uz -  «Prezident sayti». 4.  http://www.gov.uz -  «Hukumat  sayti».