Ишлаб чиқилган

2.Таълим
. Таълим ҳам жараён, ҳам фаолият сифатида инсоннинг 
ҳаётида муҳим роль ўйнайди ва муайян давр учун етакчи фаолият сифатида 
гавдаланиши мумкин. Таълим бошқача сўз билан айтганда, ўқитувчи билан 
ўқувчининг 
субъект-субъект 
муносабатидаги 
ҳамкорлик 
фаолияти 
хисобланади. Аксарият ҳолларда ўқитувчи ахборот узатувчи (коммуникатор) 
ўқувчи эса уни қабул қилувчи объект сифатида талқин этилади, лекин 
иккиёқлама ҳаракат туфайли маълумот инсонга англашинилади, ўзаро 
таъсир, ўзаро англашув, тушунув, ўзаро субъектларнинг бир- бирга 
зарурийлиги, тақозочанлиги ҳамкорликнинг муваффақияти кафолатли 

---

55 
саналади. Таълим ўқув фаолияти, ақлий фаолият, билиш фаолияти турткиси 
вазифасини ўтайди, чунки ҳар қайси фаолиятнинг шакли ақлий меҳнат 
туфайли амалга ошади. Таълимнинг бошқа фаолият турларидан фарқи унинг 
маҳсулининг ўзига хослиги, барча босқичларига онгли ёндашувда ва 
муносабатда бўлишдир. Таълим ўқув фаолияти ёки жараён сифатида 
мустақил изланишни, ижодий муносабатни, турли вазият (аудитория ва 
ундан ташқарида)ни, ҳар хил босқични (бошланғич, ўрта, махсус, олий 
таълим) ўзида мужассамлаштиради. Мустақил билим олиш ва мутолаа қилиш 
ҳам ўқув фаолиятининг муайян кўринишлари бўлиб, шахсий илмий, ижодий 
изланишнинг маҳсули ҳисобланади. 
Таълим тарбия билан уйғунлашган тарзда намоён бўлади, субъектга 
объектив таъсир ўтказиш туфайли билимлар эгалланади, муайян шахсий 
фазилатлар таркиб топади. Таълимнинг моҳиятига (матнда ғоя, таассурот, 
мазмун, сюжет, тимсол орқали) тарбиявий таъсир ўтказиш дастурий асосда, 
иерархик тарзда сингдирилади. Таълим муайян гуруҳ ва жамоани 
шакллантиради, шахслараро муносабат маромлари билан таништиради, 
шахсий фазилатларни таркиб топишига, субъектнинг ижтимоийлашувига 
сезиларли таъсир ўтказади. 
Таълимнинг яна бир муҳим функцияси шуки, у турли ёшдаги одамларни 
касб танлашга йўналтиради, касбий тайёргарликни амалга оширишга, 
мутахассис сифатида шаклланишга муҳим таъсир ўтказади. Таълим 
ижтимоий жиҳатдан шахсларни шакллантириш, ихтисос кўникмалари билан 
қуроллантириш, у ёки бу соҳада мутахассис бўлиб фаолият кўрсатишга 
ҳизмат қилади. Мустақил фикрлаш, психологик имкониятларни рўёбга 
чиқариш, баркамолликни эгаллаш борасида ижтимоий ҳаётнинг турли 
жабҳаларида таълим етакчи фаолият тариқасида муҳим роль ўйнайди.