Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

O’zbekistonning  mustaqillik  davridagi  rivojlanishi
.  Hozirda 
metrologiya  sohasi  yanada  tez  rivojlanmoqda,  chunki  sanoatning 
rivojlanishi,  hozirgi  zamon  talablarining  bajarilishi  nazorat-o’lchash 
asboblariga bog’liqdir. Bu esa O’zbekiston mustaqillikga erishgandan 
so’ng yaqqolroq namoyon bo’la boshladi. Chunki sobiq ittifoq davrida 
O’zbekistonga asosan hom-ashyo yaratishga asoslangan davlat sifatida 
qaralar  edi.  Bundan  15-20  yil  muqaddam  respublikamizda  ishlab 
chiqarilgan  yalpi  ichki  mahsulotning  (YaIM)  70-80  foizi  hom  ashyo 
(asosan  qishloq  xo’jalik)  mahsulotlari  bo’lgan  bo’lsa,  hozirga  kelib 
YaIMning  tarkibida  turli  xizmat  turlari,  iste’molga  tayyor  sanoat  va 
qishloq  ho’jalik  mahsulotlari  o’rin  olgan.  Respublikamizning  eksport 
salohiyati 
salmoqli 
ortishiga 
erishildi. 
Mamlakatimiz 
o’z 
avtosanoatiga, energetikasiga, kommunikasiyasiga ega bo’ldi, Xalqaro 
standartlashtirish  tashkilotining  (ISO)  to’la  huquqli  a’zosi  sifatida 
qabul qilindi.  
Mustaqillik yillarida, qisqa davr ichida mahsulotlar, xizmatlar va 
jarayonlarning  sifati  va  xavfsizligini  o’lchash  vositalari,  o’lchash 
uslubiyatlari,  malakali  mutaxassislar,  bir  so’z  bilan  aytganda 
metrologik  faoliyat  talablarini  amalga  oshiradigan  Metrologiya 
bo’yicha  Milliy  idora  sifatida  dastlab  O’zbekiston  Respublikasi 
standartlashtirish, 
metrologiya 
va 
sertifikatlashtirish 
markazi 
“O’zdavstandart”  (1992),  keyinchalik  esa  “O’zstandart”  agentligi 
(2002) tashkil etildi. Shu bois barcha O’lchashlar birliligini ta’minlash 
davlat  tizimi  (O’BTDT)  xam  yaratildi.  Bu  tizim  milliy  qonunchilik 
talablari  bilan  bir  qatorda  Metrologiya  bo’yicha  xalqaro  va  regional 
tashkilotlar tartib qoidalari asosida tashkil etildi.  

---

 
17 
Shunday  qilib  boshqa  davlatlar  bilan  bir  qatorda  o’zbek 
metrologiyasi  turli  tarixiy  taraqqiyot  bosqichlarini  o’tib,  shakllandi, 
rivoj topa boshladi va hozirda ham takomillashib rivojlanib kelmoqda. 
Bu  soxani  rivojiga,  akademiklardan:  M.Z.  Hamidxonov,  D.A. 
Abdullaev,  N.R.  Yusupbekov,  V.Q.  Qobilov,  T.D.  Rajabov, 
professorlardan:  O.A.  Azimov,  R.К.  Azimov,  M.F.  Zaripov,  Sh.M. 
G’ulomov, X.Z. Igamberdiev, P.R. Ismatullaev, O.Sh. Hakimov, B.I. 
Muxamedov,  S.G’.  Amirov  va  ko’plab  fan  nomzodlari,  olimlar, 
tajribali  metrologlar  o’zbek  metrologiyasining  rivojiga  katta  hissa 
qo’shmoqdalar. 
Bu  boradagi  yana  bir  muhim  ahamiyatga  molik  bo’lgan  ijobiy 
yangilik  sifatida  respublikamizda  standartlashtirish,  metrologiya  va 
sertifikatlashtirish  sohasida  milliy  kadrlar  tayyorlash  tizimini 
shakllanganligini  ko’rsatib  o’tish  lozim.  Agar,  sobiq  ittifoq  davrida 
mazkur  sohadagi  mutaxassislar  asosan  Rossiya  o’quv  muassasalarida 
tayyorlangan  bo’lsa,  endilikda  o’rta  va  oliy  ma’lumotli  mutaxassislar 
mahalliy ta’lim muassasalarida tayyorlanishi yo’lga qo’yildi.  
Hozirda  o’zbek  metrologiya  xizmatining  oldida  turgan  asosiy 
vazifalardan biri - O’zbekistonning Xalqaro savdo tashkilotiga (XST) 
a’zo  bo’lishi  borasida  sohaga  oid  barcha  tadbirlarni  amalga 
oshirishdir.  
Кishilik jamiyatining taraqqiyoti o’lchash madaniyatining paydo 
bo’lishi  va  rivojlanish  tarixi  bilan  chambarchas  bog’liqdir.  Bu 
bog’liqlik esa o’lchashlar, o’lchash vositalari va o’lchashlar birliligini 
ta’minlash tizimining uzluksiz tarzda takomillashuvi jarayonini tashkil 
etadi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  kishilik  jamiyatining  rivojlanishi 
(taraqqiyoti)  bu  ularning  sezgi  organlari  va  ma’lum  darajadagi 
tajribalari  orqali  oddiy  o’lchashdan  to  o’lchashlarning  ilmiy 
asoslarigacha bosib o’tilgan yo’ldan iboratdir.