Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

 
 
O’lchash natijalarining jamlangan xatoligi 
 
O’lchash  natijalarining  xatoligi  tasodifiy  va  muntazam 
xatoliklarning  yig’indisidan  iborat  bo’ladi.  Tasodifiy  va  muntazam 
xatoliklarining  yig’indisi  taxminan  yondoshgan  holda  topilib, 
natijaviy  xatolikni  intervalli  xarakteristikalarini  topishga  imkon 
beradi. Ya’ni bu usul bilan o’lchash natijalarini umumiy xatoliklarini 
ishonchli  chegarasi,  ya’ni  o’lchash  xatoliklarining  eng  katta  va  eng 
kichik qiymatlari orasidagi interval aniqlanadiki, bu oraliqda o’lchash 
natijalaridagi xatoliklarini izlanayotgan qiymatlari berilgan ehtimolligi 
chegarasida yotadi.  
O’lchash  natijalarining  jamlangan  xatoligining  ishonchli 
chegarasi 

 standart bo’yicha quyidagi ifoda bilan hisoblanadi: 
 





S
t
 

t
 - koeffisient esa 
 
x
x
S
S
t







 
 
va  o’lchash  natijalarining  jamlangan  o’rtacha  kvadratik  xatoligi  - 
natijaning  jamlangan  xatoligi  quyidagi  formula  bo’yicha  hisoblab 
topiladigan  (tasodifiy  va  yo’qotilmagan  muntazam  xatoliklardan 
tashkil topgan) o’lchash natijasining xatoligi: 

---

 
102 
2
2




S
S
S
x
, 
 
bu  erda 

  -  yo’qotilmagan  muntazam  xatoliklar  yig’indisini 
chegarasi hisoblanadi. 
x

  -  o’lchash  natijalaridagi  tasodifiy  xatoliklarni  ishonchli 
chegaralari  
x
S
  -  o’lchash  natijalarining  o’rtacha  kvadratik  xatoligini  (O’КO) 
baholanishi.  

S
  -  yo’qotilmagan  muntazam  xatoliklarini  yig’indisini  o’rtacha 
kvadratik xatoligi.