Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

 
Metrologik qoidalar buzilganligi uchun javobgarlik    
 
“Metrologiya  to’g’risida”  Qonunga  muvofiq,  o’lchashlar 
birliligini  ta’minlash  doirasida  me’yoriy-huquqiy  hujjatlarning 
nizomlarini  buzishda  aybdor  tadbirkorlik  sub’ektlari,  shuningdek 
O’zbekiston  Respublikasi  davlat  boshqaruv  idoralari  amaldagi 
qonunlarga muvofiq javobgarlikka tortiladi. 
Davlat  metrologik  nazorat  idoralari  metrologik  qoidalar  va 
me’yorlar  buzilgan  hollarda,  bunday  buzilishga  yo’l  qo’ygan  yuridik 
va  jismoniy  shaxslarga  nisbatan  O’zbekiston  Respublikasining 
qonunlariga  va  standartlar  va  o’lchash  vositalari  ustidan  davlat 
nazorati to’g’risida Nizomga muvofiq huquqiy choralarni ko’radi. 
Muayyan  tekshiruv  jarayonida  aniqlangan  metrologik  me’yorlar 
va  qoidalarning  buzilishi,  bu  buzilish  oqibatida  etkazilgan  zararning 
qiymatdorligiga qarab, quyidagi choralarga olib kelishi mumkin: 
-
 
buzilishga  yo’l  qo’ygan,  tekshiriladigan  sub’ektning  mas’ul 
shaxsiga buzilishlarni bartaraf etish bo’yicha yo’riqnoma berish; 

---

 
34 
-
 
yuqori  idorani  yoki  mas’ul  shaxslarni  metrologik  me’yorlar 
va  qoidalar  talablarining  buzilganligi  to’hrisida  xabardor  qilish, 
kamchiliklarni  bartaraf  etish  bo’yicha  va  buzilishga  yo’l  qo’ygan 
shaxslarni javobgarlikka tortish to’g’risida ko’rsatma yozish; 
-
 
o’lchash 
vositalarining 
tasldiqlanmagan 
xilini 
yoki 
tasdiqlangan  xiliga  nomuvofiq  xillarini  chiqarishni  va  qo’llanishni 
taqiqlash; 
-
 
o’lchash  vositalariga  tamg’alangan  qiyoslash  (kalibrlash) 
belgilarini  o’chirish  va  (yoki)  qiyoslash  va  kalibrlanganlik 
to’g’risidagi  guvohnomani  bekor  qilish;  attestatlanmagan  o’lchashlar 
metodikasidan foydalanishni man etish; 
-
 
xilini  tasdiqlash  maqsadida  sinovlardan  yoki  metrologik 
attestatlashdan  o’tmagan,  qiyoslanmagan  (kalibrlashdan  o’tmagan), 
shu  jumladan  qiyoslash  muddati  tugagan  (kalibrlanganlik  muddati 
tugagan)  yoki  texnik  nosoz  o’lchash  vositalaridan  foydalanishni 
taqiqlash; 
-
 
o’lchash  vositalarini  tayyorlash,  ta’mirlash,  sotish,  ijaraga 
berish  huquqining  ro’yxatga  olinganligi  to’g’risidagi  guvohnomani 
bekor qilish; 
-
 
o’lchash  vositalarini  sinash,  qiyoslash,  kalibrlash,  o’lchash 
vositalari  va  o’lchashlarni  bajarish  metodikalarini  metrologik 
attestatlash  huquqiga  akkreditlanganlik  sertifikalarini  (attestatlarini) 
bekor qilish bo’yicha takliflar berish; 
-
 
metrologik talablarga mos kelmaydigan qadoqlangan mollarni 
tayyorlash va sotishni man etish; 
-
 
metrologik  me’yorlar  va  qoidalarni  buzuvchilarga  nisbatan 
amaldagi qonunlarga ma’muriy ta’sir choralarini qo’llanish. 
Davlat va xo’jalik boshqaruv metrologik xizmatlarining idoralari 
o’z tuzilmalariga kirgan tadbirkorlik sub’ektlariga, metrologik nazorat 
natijalari bo’yicha metrologik me’yorlar va qoidalarning buzilishlarini 
bartaraf etish bo’yicha ko’rstamalar berishga huquqlidir. 
GOST  8.002-71ga  muvofiq  korxonada  me’yor,  qoida  va 
metrologik  ta’minot  doirasidagi  talablar  buzilishi  aniqlanganda 
Davstandartning davnazorat organlari quyidagi huquqlarga ega: 
standart  va  texnik  shart  talablariga  javob  bermaydigan 
tayyorlangan  va  ta’mirlangan  o’lchash  vositalarini  muomalaga 

---

 
35 
chiqarilishini  taqiqlash,  agar  bunday  o’lchash  vositalari  sotilgan 
bo’lsa, iqtisodiy sanksiyani qo’llash; 
qo’llashga yaroqsiz bo’lgan (texnik talablarda belgilanganga mos 
bo’lmagan, nosoz va muddatida qiyoslanmagan) o’lchash vositalarini 
muomaladan olinganligi to’g’risidagi bajarilishi zarur bo’lgan yozma 
buyruqni berish; 
ro’yxatga olish guvohnomasidan muhim kamchiliklar topilgan ish 
turlarini o’chirish, yoki o’lchash vositalarini tayyorlash, ta’mirlash yo 
qiyoslash  huquqiga  berilgan  ruyxatga  olish  guvohnomasini  bekor 
kilish; 
korxonani ishlab chiqarishdan yoki ta’mirlashdan chiqarilayotgan 
o’lchash  vositalarini  birlamchi  qiyoslovdan  o’tkazish  huquqidan 
mahrum kilish va bunday qiyoslash o’rniga davlat metrologik xizmati 
organlarida  yalpi  yoki  tanlab  o’tkaziladigan  qiyoslovdan  o’tkazishga 
buyruq berish; 
korxonaning  foydalanilayotgan  barcha  yoki  ma’lum  bir 
nomenklaturadagi  o’lchash  vositalarini  davlat  metrologik  xizmati 
organlarida yalpi bir vaqtdagi kiyoslovdan o’tkazishni tayinlash; 
o’lchash  vositalarini  davlat  va  idoraviy  qiyoslash  uchun 
qisqartirilgan qiyoslash orasidagi intervallarni o’rnatish; 
standart  yoki  texnik  shartlar  metrologik  ta’minot  masalalari 
bo’yicha  standart  talablariga  yoki  mahsulot  sifatini  oshirish 
masalalariga javob bermasa, ularni bekor qilish, amal kilish muddatini 
cheklash yoki qayta ko’rib chiqish to’g’risidagi takliflarni kiritish. 
Metrologik  me’yor,  qoida,  talablarning  buzilishi  standart  va 
texnik shart talablariga mos bo’lmagan mahsulot ishlab chiqarilishiga 
olib  kelgan  hollarda,  O’zstandartning  davnazorat  organlari  uning 
etkazib  berilishini  ta’qiqlaydi,    agar    bunday    mahsulot      sotilgan   
bo’lsa,    u    xolda      iqtisodiy  sanksiyani  qo’llaydi.  Bundan  tashqari, 
davnazorat  organlari  korxona  va  sifatsiz  maxsulotning  aniq 
aybdorlarga konuniy jazolar qo’llash choralarini ko’radi.