Ишлаб чиқаришнинг метрологик асослари

kichik xatoliklarning mezoni (kriteriysi) 
 
Sonlarning  qiymatli  raqamlari.
 
Berilgan  sonning  qiymatli 
raqamlari
  -  bu nolga  teng  bo’lmagan  birinchi  chapdagi  raqamlardan 
hammasi  to  o’ngda  yozilgan  raqamlarning  oxirigacha.  Bunda,  10
n
 
ko’paytmadan keyingi nollar hisobga olinmaydi.  
 
Misollar: 
1. 12,0 soni uchta qiymatli raqamga ega; 
2. 30 soni ikkita qiymatli raqamga ega; 
3. 120 

 10
3
 soni uchta qiymatli raqamga ega; 
4. 0,514 

 10 soni uchta qiymatli raqamga ega; 
5. 0,0056 soni ikkita qiymatli raqamga ega. 
 
Yaxlitlash  qoidasi.
  Yaxlitlash  shundan  iboratki,  unda  o’ng 
tarafdan  boshlab  qiymatli  raqamdan  to  aniq  raqam  razryadigacha 
tashlab yuboriladi. 
Misol:  132,48  soni  o’ngdan  to’rtinchi  raqam  yaxlitlanadi  va  u 
132,5  bo’ladi.  Agar  tashlab  yuboriladigan  birinchi  raqam  (chapdan 
o’ngga  qarab  hisoblaganda)  5  ga  teng  yoki  katta  bo’lsa,  unda  oxirgi 
saqlanadigan raqam bittaga ko’paytiriladi. 
Misollar: 1. 0,145 soni ikki qiymatli raqamgacha yaxlitlanadi va 
0,15 bo’ladi; 
2. 0,156 soni esa 0,16 ga yaxlitlanadi. 
Sonlarni  qiymatli  raqamning  istalgan  sonigacha  bosqichli  emas, 
balki bir yo’la yaxlitlash kerak.  
Misol:  565,46  soni  uchta  qiymatli  raqamgacha  bevosita  565  ga 
yaxlitlanadi. Bosqich bo’yicha yaxlitlanganda I-bosqichda - 565,5 ga, 
II-bosqichda esa 566 (xato bilan) ga yaxlitlanishi mumkin edi. 
Butun  sonlar  ham  kasr  sonlar  kabi  yuqoridagi  qoida  bo’yicha 
yaxlitlanadi. 
Misol.  12456  sonini  ikki  qiymatli  raqamgacha  yaxlitlanishi 
12

10
3 
ni,  to’rtta  qiymatli  raqamgacha  yaxlitlanishi  esa  1245

10  ni 
beradi.