Ишлаб чиқариш кучларини жойлаштириш

Озиқ-овқат саноатини жойлаштириш кўпроқ истеъмол омилига қараб амалга оширилади (бу маҳсулотлар ҳам барча учун ва доимо зарур). Шунингдек, уларнинг транспортда ташиш имкониятлари, сифатининг бузилмаслиги ҳам инобатга олинади. Жумладан, ёғ-мой ишлаб чиқариш, консерва, вино саноати, қанд лавлаги ва тамакини қайта ишлаш кўпроқ хом ашё районларида, гўшт, сут саноати шаҳар жойларга яқин қурилади. Кондитер фабрикалари бевосита шаҳарлардан жой олади.
Ун саноати, дон маҳсулотлари комбинатлари ҳам аксарият ҳолларда кичик шаҳарларда, ғаллакор районларда ёки уларга яқин бўлган шаҳарларда ривожланади. Келтирилган ундан турли хил маҳсулотларни ишлаб чиқариш истеъмол районларида-шаҳарларда ташкил қилинади. Бундай марказларда баъзан йирик ёғ-экстракция, консерва ва вино саноати, тамаки ферментация корхоналари қурилиши мумкин.
Шундай қилиб, озиқ-овқат саноатининг ҳудудий таркиби асосан истеъмол ва хом ашё омиллари таъсирида шаклланади. Айни вақтда бу тармоқ қишлоқ хўжалиги билан бевосита боғлиқлиги туфайли агросаноат мажмуалари кўринишида ҳудудий ташкил этилади.
Полиграфия саноати кўпроқ шаҳарларда, хусусан пойтахт шаҳарларда жой олади. Сабаби- бундай шаҳарларга матбуот, китоб, газета ва журналларни нашр қилдириш ўзига хос вазифа (функция) ҳисобланади.
Биз юқорида саноат ишлаб чиқаришини жойлаштириш масаласида омиллардан эмас, саноат тармоқларининг хусусиятларидан келиб чиқдик. Омиллар таъсири эса умумий ҳолда олдинги маърузалардан баён қилинган. Бу ерда фақат шуни эслатиш лозимки, ҳозирги шароитда саноат тармоқлари ва корхоналарни айнан қаерда жойлаштириш, уларнинг техник-иқтисодий хусусиятларидан ташқари, бозор муносабатлари-талаб ва таклиф, солиқ ва кредит, нарҳ-наво ва минтақавий сиёсатлари таъсирларида амалга оширилади.
Энг муҳими жойлаштирилган корхона тадбиркор учун ҳам, давлат учун ҳам қулай ва арзон бўлиши керак. +улайлик –транспорт харажатлари кам, экологик жиҳатдан мақбул, арзон демакдир. Келажакда маҳсулот қийматига, таннархига унга ишлатилган хом ашё сарф-харажатлари, яъни «ресурс учун тўлов» ҳам киритилиши керак. Зеро, бозор муносабатлари даврида у ёки бу ресурсни қазиб олган ҳудуднинг ижтимоий-иқтисодий манфаатлари, атроф-муҳитга кўрсатилган зарар албатта қопланиши лозим.