Ишлаб чиқариш бино ва иншоотларида табиий ва сунъий ёритилганлик турлари


САНОАТ КОРХОНАЛАРИДА ЁРИТИЛГАНЛИК МАСАЛАЛАРИ



Download 344,5 Kb.
bet2/6
Sana23.02.2022
Hajmi344,5 Kb.
#148885
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
табиий ва суний ёритилганлик

САНОАТ КОРХОНАЛАРИДА ЁРИТИЛГАНЛИК МАСАЛАЛАРИ
ЁРУҒЛИК ЎЛЧАМЛАРИ
Саноат корхоналарининг санитария ва гигиена холатини яхшилаш, иш жойларида хавфсизликни оқилона таъминлаш борасида ёруғлик алохида мухим рин тутади. Чунки тугри ва окилона ёритилган хоналарда иш унумдорлиги ошади, толикиш камаяди ва корхонада хавфсизлик шароити таъминланади. Яхши ёритилмаган хоналарда ишлаётган ишчи атрофида жойлаштирилган нарсаларни яхши курмайди ва ишлаб чикариш шароитига мослаша олмайди ва бунинг натижасида ишчининг мехнат фаолиятида унинг кузида қўшимча зурикиш вужудга келади. Хаддан ташкари ёритиш хам кузга ёмон таъсир этади. Окилона ёритилмаган ишлаб чикариш хоналарида бахтсиз ходисага олиб келиши мукаррар булган хавф тугилади.
Ёругликиинг асосий курсаткичлари бўлиб ёругик окими кучи, ёритилганлик ва яркироклик хисойланалн.
Куз учун эш яхши ва маъкуд ёруглик самодаи келаётган табиий ёруглик нурлари хисобланади.
Ёруглик окими деб,шундай бир нур дастасига айтиладики, у узиниг ёритувчанлик куввати хисобига атроф-мухитини куриш имконини беради ва бирлиги люменда белгиланади. 1 стеридиан фазовий бурчак оркали утаётган 1 кандел ёруглик кучига эга булган ёруглик окимини 1 люмен деб кабл килинган. Бирор ёруглик манбаидан 1 стеридиан фазовий бурчак остида маълум бир юзага тушаётган ёруглик окимига ёруглик куч дэб аталади ва у куйдаги формула билан ифодоланади:

бунда; Jα - бурчак остида ёритилаёттан юзанинг еритнш кучи, кандел;
dF - ёруглик окими, люмен;
dw - ёруглик окими таркалаетган фазовий бурчак, стерадиан.
Ёруғлик кучи бирлиги сифатида кандел (кд) кабул килинган. Бир кандел деб сатхи 1/600 000 м2 булган кора жисим юзидан тик йуналншда платинанинг хароратида ажралиб чиқаётган ёруглик кучи (дунё буйича ёритиш эталони) кабул килинган. Бунда платинанинг котиш температураси 2042° К ва хавонинг босими 101325 Н/M2 (760 мм, сим.устуни) назарда тутилади.
Ёритилганлик - бу ёруглик окимининг юза буйлаб зичлиги демакдир,

Бунда, dS - ёруглик окими тушаётган текислик юзаси, М2
Ёритилганлик бирлги сифатида люкс (лк) кабул килинган.
Яна бир ёруглик курсаткичи яркирокликдир. Бу курсаткич ёруглик кучи «J»нинг тараётган «S» юзага нисбати билан аникланади, яъни

Ёруғлик туфайли бизни ураб турган атроф мухитнн куриш, тасаввур қилиш имконга эгамиз. Нур ёрдамида бизнинг онгимизга етказиб берилаётган маълумотлар туфайли куз унгимизда хает муъжизалари намоён бўлади. Куриб завкланамиз.
Бизнинг куриш кобилиятимиз, кузларимизнинг кувватига, тез фаркдлай aолиш имкониятига, кузатилаётган мухитнинг яркироклик даражасию, уйдаги кисмларни бир-бирига нисбатан ёритилганлигига (контраст), илгаб олиш тезлигию, камров худудига ва кузни камаштирувчи омилларни борйуклигига ва хоказоларга боглик.
Куриш аъзолари буюмларни узаро солиштириб, яъни якин турган буюмни унинг оркасидаги буюм ёки мухит бнлан таккослаб, фарклаш йули билан улардаги ёритилганлик даражасининг бир-биридан фарки хисобига сезади. Буни тафовут коэффициенти (контрастлик) деб юритилади ва буюм билан унинг оркасидаги мухитнинг R6-RM яркироклик даражалари айирмасини буюмнинг Rб яркироклигига нисбати билан аникланади, яъни

Кузимизнинг ортикча зурикишсиз, аник ва тез кура олиши учун тафовут коэффициентнинг энг кулай миқдори 0,6 - 0.9 гача хисобланади. Кузнинг буюмлардаги ташки фаркни тез илгаб олиш қобилиятига куз угкирлиги деб қабул килинган ва унинг киймати курилаётган буюмнинг фазовий бурчак улчамининг тескаримиқдорига тенгдир, яъни

ифодаси билан аникланади. Бунда, α - буюмнинг фазовий кузатиш бурчаги.мин1 да улчанади.
Буюмнинг улчамларини бурчак бирликларида белгиланиб чизикли улчамларда ифодаланиши хам мумкин, яъни

бунда,h- буюмнинг баландлиги, -Lбуюм билан куз орасидагимасофа

Чизга 13. Кузни орка деворида буюмнинг акс этишн.

ЁРИТИЛГАНЛИК ТУРЛАРИ ВА УЛАРГА ҚЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР


Амалиётда иш жойларини ёритишда уч хил кўрнишдаги ёритилганликдан фойдаланилади, яъни улар табиий, сунъий ва аралашган холда бўлади.
Табиий ёритилганлик қуёшдан, хамда еру-самодан қайтаётган қуёш нуридан хосил бўлган ёруғлик махсулидир.
Табиий ёруғлик иссиклик ва ёруғлик доимийларига эга бўлиб, улар қуёшдан келаётгаи иссиклик учун 1317 Вт/м5 га, ёруглик учун эса 137000 лк.га тенгдир.
Табиий ёругликнинг афзалликларн штундаки, унинг таркибида ута фойдали ультрабинафша ва инфракизил нурлари бор. Бу нурлар мухитни согломлаштиришга хизмат килади, яъни микробларни улдириш хусусиятига эгадир. Табиий ёрутликдан уч хил мосламалар ёрдамида, яъни томдан фонар оркали, девордан дераза оркали ва аралаш холдаги тизимлардан фойдаланилади.
Табиий ёритилгаилик тизимларига куйиладиган талаблар куйидагилардан иборат: ёруглик миқдорини бинонинг вазифасига караб танланиши, йуналтирилган ёки таркок холларда булишлигини таъминланиши; инсоляция ва ёруглик меъёрларидан кам булмаслигини таъминланиши ва бошқалар.
Умуман харқандай ёритилганликнинг асосий вазифаси иш жойларига кузатилаётган буюм ва заррачаларни улчамларини хисобга олган холда, куриш аъзоларининг толикмасдан ишлаши учун энг кулай шароитини яратишда хизмат килишдир.
Шу нуктаи назардан сунъий ёруглик табиийсига нисбатан бир оз кимматга тушса-да, иш жойларини ёритиш масаласида чегараланмаган имкониятларга эга.
Сунъий ёруглик умумий, махаллии ва аралаш куринищда бўлади. Умумий ёруглик хонада бир текис ёритилганликни таъминлай олади. Махаллий ёруглик эса факат асосий иш жойидаги ёритилганликни меъёр талаби даражасида таъминлаш учун хизмат килади. Кузга салбий таъсир этиб, бахтсиз xoдисларгa сабаб булмаслик учун, одатда махаллий ёритилганлик умумийси билан биргаликда кулланилади. Бу холдаги ёритилганлик аралаш усул дейилади ва хоналардаги яркироклик тафовути - контрастни юмшатади хамда меъёр талабини тула кондира олади.
Ёритилганликни вазифасига караб ншчи ва назорат турларидан ташкари яна фавкулолда зарур холатларда хизмат киладиган икки тури хам мавжуд. Уларни авария ва эвакуация ёритилганликлари дейилади.
Ишчи ёритилганликни вазифаси иш бажарилаётган жойларда ишчнларнинг иш жараёнида мехнат буюмлари ва куролларни куз ларида хеч кандай зурикишсиз, енгил кура олиш имконини, яратишдан иборатдир. Бунинг учун епик мухитдаги иш жойини санитария талаблари ва хавфсизлик коидаларига катьий риоя килган холда яратилган СНиП II. 4-79 дан тугри фойдаланиш кифоядир. ГОСТ 12.046-85 га асосан қурилиш майдонларида умумий ишчи ёритилганлик 2 люксдан кам булмаслиги керак.
Ёритганлнкни назорат тури, киймат жихатидан 2 люксдан ошмаслиги керак ва у асосан тун коронгусида бирор мухит ёки чегарани назорат килиб туриш учун хизмат килади;
Ёритилганликни учинчи - авария турини захира сифатида фавкулотда асосий ишчи ёритилганлик элёктр тармоги ишдан чикиб колганда ишни тухтаб калмаслигини таъминлаш учун ёки тармокдаги таъмир ишларини тезда бажариш мақсади учун лойихалаштирилади. Бунда ёритилганлик миқдори асосий ишчи ёритилганликни 10 фоизини ташкил қилиши ёки пол юзасида 1 люксдан кам булмаслиги шартдир.
Эвакуация ёритилганлиги асосан одамлар серкатнов йулакларда ва эвакуация йуллари буйлаб урнатилиш зарур. Унинг миқдори бино ичида 0.5 люксдан, ташкарида эса 0.2 люксдан кам булмаслиги керак.



Download 344,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish