Ish ko’rildi va himoyaga Ilmiy rahbar: o’qtuvchi J. O. Yuldashev ruxsat berildi” “ ” 2016 y. Kafedra mudiri dots. B. E. Niyazxanova Taqrizchi

1-jadval

Ma’lumotlarni qabul qilish tizimlari.

Ma’lumotni qabul qilish organlari	Foiz hisobi
Tam bilish organlari	1
Teri orqali sezish	1,5
Hid bilish organlari	3,5
Eshitish organlari	11
Ko’rish organlari	83

Ko’rsatmalilik prinsipini qo’llashda quyidagilarga amal qilish kerak:

Ko’rgazma qurolidan foydalanish vaqtini oldindan aniqlab olish kerak, dars oldidan ko’rgazmali qurolni ilib qo’yish, o’qitish jarayonini borishiga salbiy ta’sir qilishi mumkin. Yangi materizlni tushuntirish paytida barcha o’quvchilarning fikrini ko’rgazmali qurolga jalb qilish, darsning samarasini oshirishga xizmat qiladi;

• 
  Ko’rgazmali qurolning soniga, sifatiga katta talablar qo’yilishi kerak, bir darsda ko’p sonly ko’rgazmali qurollardan foydalanish, salbiy ta’sir qilishi mumkin;
  
• 
  Dars o’tishda zamonaviy axborot texnologiyasidan keng foydalanish;
  
• 
  Ko’rgazmali qurollardan foydalanish orqali o’quvchilarning tasavvurini, abstraksiyalash imkoniyatlarini oshirish;
  
• 
  Ayrim ko’rgazmali qurollarni tayyorlashga o’quvchilarni jalb qilib, ularda amaliy malaka hamda ko’nikmalarni shakllantirish va boshq.
  
• 
  Tizimlilik hamda ketma-ketlilik prinsipi. O’qilayotgan har bir predmet mavzulari o’zining xususiyatlariga ko’ra, ma’lum bir tizim bilan belgilangan tarzda o’tilishi kerak. Shu sababli, bilimni qabul qilishda o’quvchilar ham aniqlangan ketma-ketlikda hamda belgilangan tizimda faoliyat yuritishi kerak.
  

Demak, yangi material bilan avval tushuntirilgan material orasida o’ta yaxshi bog’lanish, ya’ni izchillik bo’lishi zarur. Shunday qilib, u yoki bu ma’nodagi bilim, uning ichki tuzilishi, o’quvchilarning bilim darajasiga mos tizim asosida beriladi.

Ushbu prinsipni amalga oshirish quyidagilarni bajarishga taqozo qiladi:

• 
  O’qitiluvchi material oldindan rejalashtiriladi, mantiqiy bog’liq qismlarga ajratiladi, ularning har biri bilan ishlash tartibi hamda o;zlashtirish metodikasi aniqlanadi;
  
• 
  Har bir mavzudagi tayanch bilimning elementlarini aniqlash, asosiy g’oyani, tushunchalarni ajratib olish va materialni ularning etrofiga birlashtirish;
  
• 
  Kursni o’qitishda dalillar, qonunlar va nazariyalar orasidagi bog’lanishlarni aniqlab, ularni ma’lum bir ketma-ketlikda tushuntirish;
  
• 
  O’quv predmeti unga tegishli limning kichraytirilgan nusxasi bo’lganligidan, uning ichki mantiqini buzmay, aniqlangan ketma-ketlikda tushuntirish;
  
• 
  Nazariy bilimlarni shakllantirishning amalda tasdiqlangan usulidan foydalanish va nazariyaning asosini tushuntirish; nazariyani o’zlashtirish elementlarini ochib berish; nazariyadan kelib chiqadigan natijalarni belgilash; nazariyani qo’llanish sohasini hamda chegarasini aniqlash;
  
• 
  Oldin o’tilgan materiallarni tez-tez takrorlash hamda ularni tartibga solishga e’tibor berish;
  
• 
  O’quv mehnatining kelajagini ko’rsatishga harakat qilish;
  
• 
  Bu muammoni, kursni o’qib bo’lgandan so’ng albatta umumlashtirish hamda tizimlashtirish ishlarini bajarish;
  
• 
  O’quvchilarni muntazam hamda maqsadli kuzatuv yurgizishga o’rgatish;
  

Mustahkamlilik prinsipi. O’quvchilar olgan bilim, birinchidan, chuqur fikrlash bilan qilinishi, ikkinchidan, u uzoq vaqt esda saqlanishi kerak. Shuning uchun, ayrim hollarda berilayotgan bilimning mustahkamligiga e’tibor berish kerak. Olingan bilimning mustahkamligi ko’plab dalillarga (o’quv materialining sifati, tuzilishi, hajmi va boshq) hamda subyektiv dalillarga (o’qituvchining e’tibor berishi, uning ichki motive, o’quvchilarga bo’lgan muomalasi va boshq) bog’liq. Mustahkamlilik prinsipini amalga oshirish – o’quvchini berilgan materialni osongina mexanik tarzda yodlab olishini emas, balki uni chuqur hamda aniq bilishini taqozo etadi.